4

•A

TADEUSZ LUBELSKI

, zbuntowanego, m. '^{Mr ł}' vr^,_v

nt>ft\ wściekłego i rozbrojonego w każdej dnu , melancholię ¹    • ' Poety, co rozpaczliwie szuka ratunku '***■

^u H Potzp

c/y Nowej Zelandii Poety szamocz***" ”V ze swoją esencją, L., Janc,o. uwikłanego w doradę powinności, odsy.ec^

nu- odczepi sif oz do śmiem.

,• nigdy tego zbawienia me doczeka j

Punkt wspol.iv obu tych sytuacji jest oc/> u .st> to c hec podzieleni, _sic pośrednictwem środków kina - własnym ..świadectwem lektury ” dwóch miii? literatury polskiej. Z tym że nie chodzi tu bynajmniej o świadectwo lektur, obrażonej, wirtualnej (w rozumieniu Alicji Hetman) . ale właśnie -prywatnej, osobistej lektury, proponowanej przez kolcgę-artystę. Właśnie zZ perspektywy tłumaczy się szczególny, niepowtarzalny dobór obu adapt_0wi12 autorów, owszem, mistrzów, ale mistrzów pokrewnych, swoich. Tadeusz Konwi cki wielokrotnie, na wpół żartem mówił, że na Wileńszczyźnie, będącej ogrom! nym zaściankiem, wszyscy byli z sobą spokrewnieni, wszyscy w fmprzek , „a ukos ze sobą żenili się. spokrewniali. spowinowacali. Wszystkich stamtąd lqczM₀ jakaś tajemna wspólnota. Nawet w swojej klasie gimnazjalnej miałem kole* nazwiskiem Mickiewicz Skądinąd Czesław Miłosz (też oczywiście żartem) skłonny był to powszechne pokrewieństwo tłumaczyć dosadniej. Wspominaj* swojego dziadka ze strony ojca. wspaniałego szlachciurę. który• miał wykrzywione palce od wyścigów tarantasów, walczył w Powstaniu Styczniowym i nic został zesłany na Sybir, dodawał: Pozo tym on zaludnił cały powiat, ja mam tam mnó-I siwo krewnych

Po latach, komentując w rozmowie ze mną ten konkretny wybór dwóch utworów do adaptacji, artysta mówił - całkiem już serio - o metaforycznym rozumie* niu tego litewskiego pokrewieństwa: ...zrobiłem tak nie dlatego, że chciałem nakręcić film i szukałem odpowiedniej fabuły, tylko pewne okoliczności - czasów, nastrojów, rekompensat moralnych - skłoniły mnie do sięgnięcia po „Dolinę łssy" i po „Dziady". Obaj autorzy zresztą są ze mną spokrewnieni: może nie dosłownie węzłami krwi. choć na Wileńszczyźnie wszyscy byli spowinowaceni :c wszystkimi, ale przez rodzinną Europę, przez wspólnotę ziemi, obyczaju, no i tych resztek romantyzmu, które jeszcze się błąkały, jak duchy po puszczach wileńskich ^w.

Dodam, że nie przypadkiem Konwicki podjął się reżyserii tych dwóch adaptacji. kiedy jego pozycja artystyczna była już w pełni ugruntowana, kiedy miał /a sobą swoje najważniejsze książki: Sennik współczesny i Wniebowstąpienie• łendarz i klepsydrę i KOMPLEKS POLSKI. Małą apokalipsę i Bohiń. a także kiedy powstał już jego najwybitniejszy film. Jak daleko stąd. jak blisko Dopiero zdobywszy taką pozycję artystyczną, mógł na serio umieścić się w jednym szere-gu ze swymi metaforycznymi krewniakami, Mickiewiczem i Miłoszem, jako ten.

"^,c P°^^s*^uchuje i spaja różne głosy, rozmaite świadomości, zbiera nitki cudzych losów i splata z nich własną, osobistą wypowiedź.

Mitologizowanie Wiłeńszczyzny

wmosLTtón ^S7^am° ^uważnc Przyjrzenie się filmogralii Konwickiego podpo*¹'*

twórczości reżyserskie! wT'^lyk. ^adaP«^acj« filmowej zarezerwował ^dl“ * ^ J wyłącznie utwory literackie stworzone przez ..

150