CCF20151117004

2. Inwencja retoryczna

2.2. Badanie statusu

Ponieważ temat wynaleziony w procesie inwencji bywa sporny, wskazane jest jego dokładne rozpoznanie. Procesowi temu służy tzw. badanie statusu sprawy. Jest to określenie zaczerpnięte z dziedziny sądownictwa, ale i poza nią bywa przydatne. Badanie statusu polega na zadaniu kilku pytań i ustaleniu właściwych na nie odpowiedzi. Pytania te dotyczą tzw. koniektury, definicji, kwalifikacji i translacji².

Koniektura (Status coniecturalis) to ustalenie, czy problem jest prawdziwy, czy zmyślony, oparty na prawdzie, czy na prawdopodobieństwie (np. czy zabił?).

Definicja (Status dejinitionis) to zdefiniowanie tematu, np. określenie, co się właściwie zdarzyło (zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek?).

Kwalifikacja (Status ąualitatis), czyli wartościowanie, służy ustaleniu, określeniu charakteru czynu, zjawiska (np. czy czyn jest zgodny z obyczajami? Czy ten obraz to dzieło sztuki?).

Translacja (Status translationis: czy przenieść - translatio -np. do innego sądu) to pytanie o sens rozważań. Pojawia się, gdy stawia się w wątpliwość:

• osobę (kompetencje, prawo podejmowania decyzji etc.),

• miejsce lub czas (np. dla podejmowania danej sprawy),

• samą możliwość prezentowania sprawy.

Na przykład: Czy warto rozważać kwestię cudu w Sokółce?

Przykład:

Koniektura

² Por. Ćwiczenia z retoryki, PWN, Warszawa 2010, s. 48-49.