CCF20151117010

2. Inwencja retoryczna

Przykładowo, pytanie: Kto był twórcą teorii ewolucji? ma pozytywne założenie:

Etx (x był twórcą teorii ewolucji),

czyli: Istnieje ktoś, kto był twórcą teorii ewolucji.

Do rozważanego pytania założeniem pozytywnym pytania jest długa alternatywa nazwisk, np.:

Wallace był twórcą teorii ewolucji lub Darwin był twórcą teorii ewolucji, lub Spencer był twórcą teorii ewolucji, lub..., lub Lamarck był twórcą teorii ewolucji.

Negatywne założenie pytania (?x)Q(x) to twierdzenie:

3x~Q(x)

co czytamy: Istnieje taki x, dla którego nie zachodzi Q od x.

Negatywne założenie pytania tworzy alternatywa wszystkich zanegowanych odpowiedzi właściwych: nieO_l lub nie O, lub... lub nieO_i. Negatywne założenie to stwierdzenie, że przynajmniej jedna właściwa odpowiedź nie jest prawdą⁴.

3x~ Q(x)

co czytamy: Istnieje taki x, dla którego nieprawdą jest, że zachodzi Q od x. W przypadku pytania Kto był twórcą teorii ewolucji? założenie negatywne to zdanie: Istnieje ktoś, kto nie był twórcą teorii ewolucji. Przynajmniej jeden z członów alternatywy: Wallace był twórcą teorii ewolucji lub Darwin był twórcą teorii ewolucji, lub Spencer był twórcą teorii ewolucji, łub..., lub Lamarck był twórcą teorii ewolucji jest fałszywy, wiemy bowiem z historii, że np. Lamarck nie był twórcą teorii ewolucji.

2.3.3. Pytania dobrze i źle postawione

Ze względu na kryterium prawdziwości założenia można dokonać podziału pytań na dobrze (właściwie) i źle (niewłaściwie) postawione.

⁴ Por.: E Łukowski, Logika praktyczna z elementami uńedzy o manipulacji, Lex, Warszawa 2012, s. 62.

26