IMG29

40

JANUSZ TRUPINDA

ściele znajdowały się także trzy srebrne borty, trzy pary srebrnych angulariów i srebrne antependium przed ołtarzem NMP. Ponadto było tam dziesięć dużych i dziewięć małych lichtarzy, dwa miedziane i sześć cynowanych, sześć złoconych chorągwi w chórze i dwie inne, sześć poduszek do lolum ciupie* i dwie poduszki skórzane. Wzmiankowane jest także sukno do wyścielania ławek oraz wieszane w kościele na święta totum duptex. Poza tym w ołtarzu głównym („in dem sarke in dem hoegcn altar**) znajdowało się trzydzieści cząstek relikwii w monstrancjach i małych krzyżach, głowa św. Agaty (wymieniona oddzielnie, więc być może herma), krzyż podawany w piątki do ucałowania (pacyfikał?) oraz duży relikwiarz tablicowy ze srebra, pozłacany, używany w trakcie procesji i „ein obirgulden altąrsteio" (złocony kamicó ołtarzowy)¹?⁵.

W kośdcłc zamkowym przechowywano także księgi. W 1394 roku znajdowało się tam czterdzieści jeden ksiąg łacińskich: sześć mszałów, „der Romer”, jeden mszał na mszę poranną, cztery antyfonarze, cztery graduały, cztery psałterze, dwie legendy, dwa ..nottelen*’. Biblia w pięciu częściach, jeden „katho* licon", księga proprietatis rerum, dekrecarz, „1 hal-be glosę obir den sal ter", historia kościelna {scho-lastica), „postille super evangelistas", dwa brewiarze. jeden „glosę obir den saJter", „Gorra super Matheum", „summa Pysani", jeden pasjonal^,w6. Do tego zestawu dochodziło dwanaście ksiąg w języku niemieckim: Apokalipsa i kronika inflancka w jednym woluminie, Księga Hioba, wspólnie oprawione poematy o Bar-iaamie i Rolandzie, wielki i mały pasjonat, Ewangelia św. Jana, wspólnie oprawione Księgi Estery i Judyty, podobnie opowieści o Barlaamie i „der Sric-ker", następnie księga dialogów (św. Grzegorza), „ein glosa obir Lucam", kronika Prus (Mikołaja Jeroschi-na?) oraz jedna część niemieckiej Biblii.

Odnotowany w 1398 roku stan posiadania kościoła zamkowego pomniejszony został o relikwiarze, naczynia liturgiczne i niemieckojęzyczne księgi.

^m Relikwie przechowywano zapewne w osiensoriach (nie były lo monstrancje eucharystyczne) i relikwiarzach w kształcie krzyża. Kult relikwii byt starszy od kultu eucharystycznego. Zob. Kinga Szczepkowska-Naliwajek. Relikwiarz* średniowiecznej Europy. Geneza, treści, styl i techniki wykonania. Warszawa 1996.

^>M Utwór hagiograficzno-dydaktycziiy. w którym opowiedziano historię Chrystusa i apostołów oraz życic i cuda 75 Świętych - por. Edward Fockowski, Duchowość Krzyżaków a lektura. Księgozbiory zakonu krzyżackiego w Prusach, [w*J Bibiiologia dyscypliną integrującą. Warszawa 1993. s 94, gdzie omówienie księgozbiorów krzyżackich. Na ten temat zob. też Arno Mentzel-Reu-ters, Arma splritualia Bibiiotbeken, Bucher und Ifiidung im Deutscben Orden, Wiesbaden 2003. szczególnie s. 248-261.

Pozostały w zasadzie te samy tkaniny służące liturgii i wystrojowi kościoła (wzmiankowane są dwie nowe chorągwie). Zwiększył się księgozbiór o trzy księgi Socci sermonis oraz „asynarium".

Inwentarz sporządzony w roku 1437 na pierwszym miejscu wymienia wota zawieszone przy srebrzonym wizerunku NMP: dwa koralowe różańce, siedem złotych pierścieni i jeden srebrny, siedem małych dzwoneczków (pielgrzymich?), cztery ofiarowane srebrne stopy, srebrne serce, srebrną blaszkę z wygrawerowanym statkiem.

Pod głównym (wielkim) ołtarzem umieszczono czterdzieści pięć sztuk, monstrancji z relikwiami, sakrament św., krzyż duży i mały oraz znaną juz przenośną tablicę i głowę św. Agaty. Na ołtarzu do mszy porannych („frumessenalcar") znajdował się wizerunek NMP ze srebrną koroną i Dzieciątkiem, które posiadało koronę i b.erło.

Przed ołtarzem NMP, w szafie umieszczonej w murze złożono dziewięć sztuk relikwii w dużym krzyżu relikwiarzowym oraz małej i dużej monstrancji, wktórych ramionach znajdowały się cząstki .świętości".

W chórze w 1437 roku przechowywano mosiężny kocioł, naczynie do ablucji rąk, sześć par cynowych ampułek, dwie małe konwie (na wodę i na wino), sześć złotych, sześć mniejszych i parę małych naczyń („pfannę")* naczynie do ablucji na zimę. miech kowalski (dó rozniecania ognia?), dużą białą tkaninę ze złotym krzyżem i orłem na pogrzeb mistrza i dwie wspólne, białe z czarnym krzyżem na pogrzeb braci zakonnych. Tam także znajdował się duży srebrny krzyż z relikwią (cząstką) Krzyża św. i jnnymi „świę-.tościami", mały,, złoty krzyż również z cząstką Krzyża św. i innymi „świętosdami", mały krzyż w połowic złoty i w połowię srebrny, inny mały, kunsztom nej roboty, srebrny i pozłacany, z podobnego kruszcu monstrancja, srebrna, pozłacana figura św. Katarzyny, figura św. Barbary, srebrna szczęka (JcynbackeZ) św. Antoniego męczennika, cząstka ramienia św. Elżbiety, oprawiona w srebro i złocona, wielki złocony krzyz zdobiony brylantami, .złocona głowa (herma) św. Eufemii dziewicy oraz. .wysadzany szlachetnymf kamieniami relikwiarz, św. Weroniki

W 1439 roku nastąpiły nieznaczne tylko zmiany w wyposażeniu kościoła. Z wotów zwiększyła się liczba złotych (dziewięć) i srebrnych (dwa) pierścieni. Mniej jest natomiast dzwoneczków (sześć). Pojawiła się mała srebrna figurka NMP oraz mały złoty krzyż z łańcuszkiem. W ołtarzu głównym przechowywano już czterdzieści sześć sztuk relikwiarzy. Zmniejszyła się ilość relikwii przed ołtarzem NMP (do ośmiu).