IMGB17

IW Warzywa dyniowate

mowych. Również nawożenie pogłówne bez poznanie zasobności podłoża czy pożywki w przyswajalne formy składników pokarmowych może prowadzić do wystąpienia objawów ogólnego przenawożenia (zasolenia) względnie nadmiaru czy niedoboru pojedynczych makro-, a niekiedy również mikroskła-dników.

Szczegółowe opisy i ilustracje objawów niedoboru i nadmiaru makroskładników i ważniejszych mikroskładników mineralnych u ogórka uprawianego pod osłonami zawierają publikacje Roorda van Eysinga i Smilde (1969, 1981). Winsora i Adamsa (1987). W pracach tych podane są również sposoby przeciwdziałania.

Zapobieganie występowaniu opisanych objawów jest możliwe i bardzo ważne. Korekta tych czynników klimatycznych, na które ma wpływ producent i skrupulatniejsze dostosowanie warunków uprawy do warunków świetlnych, na które producent nie ma wpływu, są sposobami przeciwdziałania zaburzeniom rozwojowym wywoływanym czynnikami klimatycznymi.

Kontrola zawartości przyswajalnych form składników mineralnych w glebie, podłożach czy pożywce przed rozpoczęciem uprawy oraz bieżąca okresowa kontrola zawartości tych składników w czasie uprawy, uzupełniona analizą części wskaźnikowych rośliny (u ogórka są to ogonki liściowe), to konieczne i skuteczne sposoby zapobiegania błędom w nawożeniu.

Należy tu jeszcze raz przypomnieć, ze w podłożach organicznych ze świeżych materiałów o szerokim stosunku C:N dość częstym zjawiskiem jest biologiczna sorpcja azotu i występowanie na roślinach, krótko po posadzeniu rozsady, objawów niedostatku azotu (jasnozielona barwa liści). Przeciwdziałać temu można przez: wczesne rozpoczęcie nawożenia pogłównego azotem, zwiększenie częstotliwości nawożenia azotem przy nieco zwiększonych dawkach N, 2—3-krotne nawożenie dolistne 0,6—1 -procentowym roztworem saletry wapniowej. Zabiegi te mogą przyspieszyć zlikwidowanie niedoborów azotu w roślinie. Przy niedoborach pojedynczych składników mineralnych, zarówno makro-, jak i (zwłaszcza) mikro-skłedników. należy stosować sole zawierają-ca tylko brakujący pierwiastek. Nie jest ko-rzystne notowanie nawozów wieloskładnikowych. Jeśli zawartość azotu nie sięga górnych wartości zakresu optymalny wskazane jest stosowanie soli azotowi

—    doglebowo i dolistnie. Stężenie robcS mikroskładników pokarmowych stoto*? nych dolistnie wynosi 0.1—0.8%. Nitkuj sole nawozowe stosowane dolistnie

być rozpryskiwane łącznie ze środki? ochrony roślin.

8.2. Melon

—    Cucumis melo L.

8.2.1. Znaczenie gospodarcze

W Polsce uprawa melona jest mało rozpow-szechniona i ma raczej amatorski charakter, chociaż w niektórych rejonach kraju można spotkać niewielkie plantacje produkcyjne. Pewne znaczenie gospodarcze może mieć u nas uprawa melona w pomieszczeniach w których ze względu na niezbyt długi okres wegetacji, można dla tego warzywa znaleźć stanowisko po zakończeniu wcześniejszych upraw. W wielu krajach Europy, takich jak Francja, Austria, Szwecja, w których warunki klimatyczne są zbliżone do polskich, udział melona w produkcji warzyw pod osłonami jest dość znaczny. Ze względu na pewnę wartość odżywczą oraz wysokie walory smakowe mełon zasługuje na większe rozpowszechnienie również u nas.

Przyczyn małego zainteresowania uprawą melona w Polsce należy upatrywać zarówno w niedostatecznej opłacalności produkcji, jak i w braku tradycji uprawy oraz konsumpcji. Koszty produkcji melona w szklarni są zbliżone do kosztów produkcji ogórka, lecz uzyskiwane plony są niższe (Sady i in. 1980). Ceny owoców melona zapewniające opłacalność produkcji nie zawsze wytrzymują konkurencję tańszych owoców, które pojawiają się na rynku w tym samym czasie. Na zwiększenie zainteresowania uprawą melona może wpłynąć m in. obniżenie kosztów, które z kolei uzależnione jest od pozyskania odmian przystosowanych do naszych warunków klimatycznych. Zwiększenie liczby gatunków uprawianych pod

pionami może mieć także istotne znaczenie ,punktu widzenia lepszej organizacji produ-*_f|1 oraz rozszerzenia możliwości ustalania *łtściwego następstwa roślin.

i 8.2.2. Wartość biologiczna

Wartość biologiczna melona jest znacznie

I *yzsza niż blisko spokrewnionego z nim ogórka. Przede wszystkim chodzi tu o znacz-

I ną zawartość cukrów występujących _w owocach melona, głównie w postaci sacharozy. fruktozy i glukozy. Ogólna za war-

I tość cukrów waha się zależnie od odmiany i warunków uprawy od 2 do 21 %. Prócz cukrów melon zawiera dość znaczne ilości mnyck związków węglowodanowych oraz około 0.6% białka i 0,2% tłuszczów. Ponadto 100 g świeżej masy owoców melona nwitra około: 15 mg wapnia, 10 mg fosforu. 0.8 mg żelaza, niewielkie ilości witaminy B, i B_a, 15 mg witaminy C. W owocach są taż kwasy organiczne, głównie kwas cytrynowy.

I 8.2.3. Czynniki wzrostu i ich regulacja

w pomieszczeniach

Wymagania melona w stosunku do warunków środowiska są duże, co wiąże się z jego pochodzeniem. Jako roślina klimatu kontynentalnego o upalnym i słonecznym locie, melon ma szczególnie wysokie wymagania termiczne i świetlne.

Temperatura. Melon wymaga do prawidłowego wzrostu wysokiej temperatury powietrza oraz ogrzanego podłoża. Przy spadku temperatury do 0°C rośliny giną, a w temperaturze 0—15°C wzrost ich jest zahamowany i w procesach fizjologicznych następują różne zaburzenia, których skutki przeważnie są nieodwracalne i powodują stopniowe zamieranie roślin. Optymalna temperatura kiełkowania nasion wynosi 25—30°C,

poniżej 15°C proces ten zostaje zahamowany. Po skiełkowaniu nasion, w pierwszej fazie wzrostu roślin, obniżenie temperatury powietrza na kilka dni do 18°C ogranicza nadmierne wydłużanie się części podliście-niowej i może inicjować tworzenie się kwiatów obuptciowych. W dalszym okresie produkcji rozsady, zależnie od warunków świetlnych, temperatura powinna być utrzymana na poziomie 20—24°C w dzień i nie niższym od 15 C w nocy. W następnych fazach wzrostu, kwitnienia i owocowania, najodpowiedniejsza jest temperatura 20—28°C w dni słoneczne i 20—26 C w dni pochmurne. Temperatura przekraczająca 35 C jest niepożądana, szczególnie w okresie kwitnienia, utrudnia bowiem zapylenie i zapłodnienie.

Melon jest bardzo wrażliwy na znaczne wahania temperatury, i to zarówno powietrza. jak i podłoża. Różnica temperatur dnia i nocy przekraczające 8°C po dniu słonecznym, a 2°C po dniu pochmurnym mogą powodować opadanie zawiązków owoców i pogorszenie stanu zdrowotnego roślin. Dlatego też pomieszczenia należy wietrzyć ostrożnie, aby uniknąć gwałtownych zmian temperatury, a także ruchu powietrza, na które melon reaguje również ujemnie.

Temperatura podłoża powinna być nieco wyższa od temperatury powietrza, a w każdym razie nie niższa od 20—22 C, poniżej 18°C wzrost roślin zostaje zahamowany. W optymalnej temperaturze podłoża melon jest wytrzymalszy na spadki temperatury powietrza.

Światło. Duże wymagania świetlne melona dotyczą zarówno długości, jak i intensywności naświetlania dobowego. Roślinom trzeba zapewnić jak najwięcej dostępnego światła w całym okresie uprawy, a rozsadę produkowaną w okresie krótkich dni trzeba doświetlać. Poprawa warunków świetlnych w czasie produkcji rozsady, przez stosowanie doświetlania, wzmaga intensywność wzrostu roślin, przyspiesza kwitnienie i zwiększa liczbę wytworzonych kwiatów żeńskich.

Badania Sondej (1976) wykazały, że do-świetlanie roślin w okresie wczesnowiosennym lampami rtęciowymi (LRFR) o natężeniu światła 4.0 tys. Ix, przedłużające dzień do 16 godzin, skraca produkcję rozsady o 12—17 dni w porównaniu z rozsadą nie doświetlaną. Wykazano również, że w uprawie na miejscu stałym rośliny melona pro-

^u Upn*a wnyw pod otłonam