P270511 13 [01]

U I; Język jako wartość kultury

U I; Język jako wartość kultury

obu narodami. Nie jest też przypadkiem, że to przeważnie język niemiecki wpływał na polski, gdyż moc wrodzona tego, języka była większa od mocy Języka polskiego, choć zdarzały się okresy, gdy znaczeni© języka polskiego wzrastało i stawał się on wówczas językiem chętnie studiowanym przez Niemców (w XVI i XVII wieku). [..

f

Moc wrodzona języka zależy od⁴:

1)    liczby osób poskigugącycla się tym językiem jako ojczystym (pierwszym): ta zmienna jest zmienną demograficzną, ważną, ale nie najważniejszą dla mocy języka; gdyby zmienna ta była najważniejsza, największą moc miałby język chiński, którym mówi ok. 800 min osób;

2)    wielkości i i-i &śc i grup mówiących danym językiem w świecie: jest to zmienna dotycząca dyspersji nosicieli danego języka;

8) mobilnóici społeczn«j nosicieli danego języka: zmienna ta pozwala odróżnić dyspersję, odnoszącą się do grup przebywających na stale w różnych częściach świata, od mobilności, czyli okresowego prze-mieszczania się dużych grup ludzi (sezonowe migracje zarobkowe, masowe wyjazdy turystyczne itd.); ¹

4)    czynników ideologicznych, do których zalicza się też religię, f zwracając uwagę, że np. katolicyzm utrzymywał użycie łaciny jako języki " kultowego przez wiele wieków od czasu, gdy łacina stała się językiem

martwym; badacze są zgodni, że każdy język związany z jakąkolwiek ideologią ustępuje przed językiem mającym charakter języka kultowego;

5)    wartości kulturowych, od których zależy promieniowanie języka; tu zwykle podkreśla się, że tzw. produkcja kulturalna zależy od normalizacji języka (okres rozkwitu kultury i państwa polskiego w XVI w. to okres unifikacji i normalizacji języka polskiego) i wyraża się aktywnością i produkcją kulturalną, liczbą publikacji, wielkością nakładów, wielkością produkcji kinematograficznej, emisji radiowych i telewizyjnych, nakładów prasy itd. Zwraca się też uwagę, że można tu uwzględnić różne czynniki, a zależą one od warunków politycznych. Rozwój wartości kulturowych zależy od stabilizacji politycznej, niezależności i demokratyzacji kraju;

6) poziomu ekonomicznego, od którego bezpośrednio zależy moc ekonomiczna języka narodowego; podając tę zmienną wypada zaznaczyć, że autorzy zachodni wymieniają ją często na czwartym miejscu, czyli przed czynnikami ideologicznymi oraz promieniowaniem kulturowym języka. Za wskaźnik poziomu ekonomicznego przyjmuje się obecnie wielkość dochodu narodowego brutto;

Zmienne wyróżniam, opierając się na ujęciu W. M. Mackeya, op- *• 203-214.

2. WłJ

■ 71 języki

przed

trzeb

K

i u mc oczy* mieni kraju odręt stwo tegoj W j ak i z jedi

mm

Tak*

daneg

W

liczan

m

G.

także jest w ęych i W język, emigri błędei w US bowiei na ołt religijJ moc s

* l ryki w l 1970, * roku. 2* Keściol