0929DRUK00001796

38 i ROZDZIAŁ VIII, UST. 8fi

Prócz wspomnianych wahań oś momentalna obrotu ziemi wykonywa jeszcze ruchy mne, przy których położenie jej w stosunku do punktów bryły ziemskiej jest niezmienne, w których więc uczestniczą- wszystkie punkty ziemi, z wyjątkiem jej środka.

Ponieważ ziemia nie jest kida, lec/ pod działaniem siły odśrodkowej przybrała postać steroidy, której oś mała schodzi się prawie z kierunkiem osi obrotu, i ta w irująea sferoida znajduje się stale pod działaniem mas słońca i księżyca, więc ruch jej wirowy podlega znacznym perturbacjom,

Nie będziemy tu wnikali w szczegóły teorji ruchu wirowego ziemi, która wchodzi w zakres mechaniki niebieskiej; wynik tych badań, stwierdzonych całkowicie obserwacją, jest w zasadzie ten, że oś obrotu ziemi zakreśla powierzchnię stożkową dokoła pewnego kierunku, który zresztą nie jest w zupełności stały.

Skoro więc. płaszczyzna równika zawsze jest prostopadła -do kierunku osi obrotu ziemi, więc położenie tej płaszczyzny ulega zmianom wraz z kierunkiem osi.

Y₄NazywaĆ będziemy -prawdziwym równikiem epoki i kolo na niebie, określone przez płaszczyznę, przechodzącą przez środek sfery niebieskiej i prostopadłą do kierunku momentalnej osi obrotu ziemi w epoce t.

Położenie tego koła możemy określić w odniesieniu do koła- XY (ryc. 66} w sposób podobny, jak położenie ekliptyki. Niechaj na tej rycinie kolo R'R przedstawia prawdziwy równik ■epoki t, a W' niech będzie węzłem wstępując} m tego równika na kole XY. Położenie jego jest określone przez nachylenie YW'R =(w i odległość węzła W' od punktu X., t. j. XW' = K'.

Z teorji wynika, że wartości K' i i' w jakiejś epo.ee t dadzą się obliczyć za pomoćą wzorów postaci następującej:

K' = a₀ -f- u/ (t — t₀) -j- o,/ (t — i₀f -j-. . • + Pi +?V +y₃ + • • •

. #

i = K -f- ń_L' (t— t₀) -j- b₂’ (t— - t_oy -f- . . • +•#/ + ębl + Sfe + • • ■

We wzorach (,£), spólczynniki a,' i b.’ są stałe, wyrazy postaci a_y’(t—tg)* i b.’(t- -tgf są wiekowe, a wyrazy p_y' i q_y' są perjodyczne.