94291801

402 K. PANEK

raczę, utwory mięsne cewki moczowej i jej sprężystość pokonywają to ciśnienie, nie dopuszczając do przedostania się moczu do cewki. Skoro jednak ciśnienie moczu wzmoże się do pewnej wysokości, następuje zadrażnienie zakończeń nerwów czuciowych, zawartych w błonie mięsnej i śluzowej, które wywołuje charakterystyczne uczucie pożądania wydalenia moczu, zwanego parciem na mocz. Uczucie to wzmaga się z chwilą, gdy pod wpływem ciśnienia moczu przedostanie się kilka kropli do wewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wówczas odruchowo następuje zwiotczenie i rozwarcie zwieraczy, oraz skurcz mięśnia wydalającego (detr uzora). Ciśnienie moczu pokonywa opór sprężystości i utworów mięsnych cewki moczowej i mocz wytryska na zewnątrz, wyrzucany z pewną siłą. Skurcz mięśnia wydalającego, trwający aż do zupełnego opróżnienia pęcherza, bywa często przy końcu moczenia wspierany działaniem tłoczni brzusznej i przepony. Ponadto okresowe skurcze mięśni cewki (m. constrictor uretrae i mm. bulbo-cavernoń) przyspieszają wypływ strumienia moczu na zewnątrz.

Czynnikiem miarodajnym, rozpoczynającym akt wydalania moczu jest zwolnienie skurczu zwieracza wewnętrznego. Mięsień ten, znajdujący się stale w skurczu tonicznym zapobiega, jak zauważyliśmy wyżej, mimowolnemu oddawaniu moczu, tak że nawet podczas snu, gdy działanie mięśni dowolnych bywa zniesione, oddawanie moczu w zwykłych warunkach nie następuje. Nasilenie tego skurczu jest zmienne. Zmniejsza się przy opróżnieniu pęcherza, a wzmaga odruchowo w miarę gromadzenia się moczu i wzrostu ciśnienia. Zwieracz zewnętrzny oraz mięśnie cewki moczowej posiadają znaczenie drugorzędne dla sprawy zatrzymania moczu. Badania Rehfischa stwierdzają, że mimo wycięcia zwieracza zewnętrznego wraz z gruczołem krokowym u psów mocz ulegał zatrzymaniu i wydalenie jego odbywało się okresowo.

Odczucie potrzeby wydalania moczu nie zależy od ilości moczu, względnie napięcia ścian pod wpływem nagromadzenia się moczu, gdyż ilości moczu, wydalane w tych samych warunkach, mogą być zmienne. Niekiedy bowiem przy wybitnem parciu na mocz odpływa zaledwo skąpa ilość płynu. Główną rolę w tyir względzie odgrywa ciśnienie, pod jakiem znajduje się mocz w pęcherzu pod wpływem naporu ścian. Zdarza się bowiem, że budzące się parcie na mocz bywa przetrzymane i mija, pomimo że ilość