94293901

FJZYOLOGIA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH KOBIECYCH 623

I.

Zasadnicze, przygotowawcze czynności narządów płciowych

kobiecych.

Główną rolę odgrywa tu czynność gonady żeńskiej t. j. jajnika. Tworzenie się jajek, ich wydostawanie się poza jajnik, wreszcie wydzielanie wewnętrzne jajnika, oto czynności, które ten narząd cechują, a które nad innemi funkcyami tej grupy dominują. Zobaczymy, że okresowe zmiany w macicy zależne są wprost od tych czynności jajnika. Dlatego na tern miejscu naprzód zajmować nas będzie

Fizyologia jajnika. Czynność gonady żeńskiej zaczyna się bardzo wcześnie, bo w życiu płodowem i trwa aż do zgaśnięcia funkcyi kobiecych t. j. mniej więcej 50 roku życia. Nie wszystkie atoli funkcye jajnika trwają tak długi okres czasu; jedna z nich, t. j. wydobywanie się jajek poza jajnik (omdatio) rozpoczyna się dopiero w chwili dojrzałości płciowej t. j. około 14 roku życia. Oogeneza, a przynajmniej pierwsze jej stadya, rozgrywają się przeważnie w życiu płodowem, jedno tylko wydzielanie wewnętrzne rozpoczyna się zapewne równocześnie z oogenezą i trwa przez cały czas aż do ustania funkcyi płciowych. Pozostaje ono w ścisłym związku z powstawaniem i wydalaniem jajek, można więc mówić

0    niem dopiero po dokładnem zapoznaniu się z tamtemi czynnościami.

1. Powstawanie jajek (oogenesis). Chcąc o czynności tej mówić, porozumieć się należy naprzód co do terminologii. Jajkiem w ści-słem tego słowa znaczeniu nazywamy komórkę płciową żeńską w btadyum, w którem jest ona gotowa do zapłodnienia i idącego w ślad za zapłodnieniem rozwoju nowego organizmu. Embryologia poucza nas, że jajko dopiero wówczas zdolne jest do zapłodnienia

1    rozwoju, kiedy wydaliło ze siebie przez dwa bezpośrednio po sobie idące podziały dwa ciałka kierunkowe i uległo przez to re-dukcyi chromosomów. Taki dopiero twór mielibyśmy prawo nazwać jajkiem. Komórka, która do rozmiarów jajka już urosła i nagromadziła w sobie materyał żółtkowy, ale która wydaliła dopiero jedno ciałko kierunkowe, jest owocytem drugiego rzędu nie jajkiem, choć się pozornie przy mikroskopowem badaniu niczem od jajka, nie różni. Komórka również na pierwszy rzut oka niczem od jajka nie różniąca się przed wydaleniem pierwszego ciałka kie-