94295501

FJZYOLOGIA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH KOBIECYCH 639

Ale doświadczenia te Fraenkla rzuciły też pewne światło na wpływ ciałka żółtego na menstruacyą. Jeśli duże i długotrwałe ciałko żółte ciąży wywiera wpływ na błonę śluzową macicy w ciąży i to w kierunku jej przekształcenia na typową dla ciąży błonę doczesną, to należy przypuszczać, że małe i krótkotrwałe ciałko żółte menstruac\i wywiera podobny, acz nie tak potężny wpływ na błonę śluzową macicy nieciężarnej, powodując w niej zmiany okresowe, menstruacyjne. I to przypuszczenie okazało się słusznem. Badania Fraenkla na ogromnym operacyjnym materyale wykazały, że owulacya^ poprzedza menstruacyą o mniej więcej 10 dpi, że więc w chwili pełnego rozwoju ciałka żółtego rozpoczyna się miesiączka. W czasie wzrostu ciałka żółtego odbywają się i na błonie śluzowej macicy zmiany progresywne, o których w rozdziale o men-struacyi będzie mowa. Ten czasowy związek okazał się też w innej grupie doświadczeń, polegających na niszczeniu ciałek żółtych, związkiem przyczynowym tak, że zdaje się nie ulegać wątpliwości, że hormony ciałka żółtego, okresowo powstającego, powodują okresowe zmiany na błonie śluzowej macicy, a przez to i menstruacyą.

Nauka o gruczole śródmiąższowym jest znacznie młodszej daty. Gruczoł ten powstaje, podobnie jak ciałko żółte, z pęcherzyka Graafa, ale kiedy ciałku żółtemu daje początek pęcherzyk, który odbył owulacyą, gruczoł śródmiąższowy powstaje z pęcherzyków, które do owulacyi nie duszły i dorósłszy do pewnych rozmiarów, ulegają zanikowi. Wśród tego zaniku jajko i wszystkie komórki nabłonkowe, tworzące jego wzgórek i membranom grantilosam, rozpadają się i ulegają powolnemu wessaniu, podczas gdy łącznotkan-kowe komórki, należące do osłony wewnętrznej (theca folHculi interna)., zaczynają bujać i przybierają rozmiary i postać niezwykłą, żywo nabłonki przypominającą. Te duże komórki mieszczą w so* bie wówczas ziarnistość, jakby tłuszczową i barwik żółty, luteinę. W odróżnieniu od komórek luteinowych, które są nabłonkami, nazywamy je komórkami tekaluteinowemi. Leżą one w licznych warstwach dokoła rozpadających się nabłonków pęcherzyka. Prócz takich „gruczołów śródmiąższowych^u zdarzają się tu i ówdzie w jajniku wśród tkanki łącznej kępy takich tekaluteinowych komórek (ryc. 126). Badania jajników ludzkich i wielu gatunków zwierząt wykazały, że u niektórych zwierząt gruczoł śródmiąższowy odgrywa wielką rolę, zajmując wielką część jajnika, podczas gdy u innych zwierząt oraz u człowieka znajduje się twór ten rzadko