B574 841

Dr rned. FELIKS MALINOWSKI

Docent chor. skór. i wener. Uniw. Warsz.

KIŁA (Przymiot, syphilis, lues)

Wstęp. Kiła jest chorobą zaraźliwą, ogólną i posiada swój typowy przebieg.

W Polsce, jak podaje Giedroyć, używano w różnych czasach następujących synonimów do oznaczenia syfilisu: przymiot, kiła, franca, francowata niemoc, gościec francuski, francuska ospa, francuska świerzba, galik, niemoc neapolitańska, hiszpańska ospa, dworska choroba, przymiot dworski, kwar-ciana ospa, choroba syfilityczna, zaraza syfilityczna, syf, choroba weneryczna, katar kanoniczny, choroba lubieżna, warszawska, świńska, sekretna, brzydka, tajemna, ospa miłosna, ospice, albo niemoc kurewników i cudzołożników i t. p.

Pochodzenie najbardziej rozpowszechnionej na całym świecie nazwy „syphilis“ wyprowadzają jedni od greckiego słowa oicpXóę, co znaczy brak, niedokładność, inni od imienia pewnego- greckiego pasterza, który pierwszy miał być dotknięty tą chorobą, to znów od słów ocę lub cuv i cpi}da. Syfilis w różnych krajach znano pod rozmaitemi nazwami jak np. pudendagra, men-tulagra, choroba św. Rocha, Benona lub Kolumba, a najczęściej pod nazwą choroby tego kraju, skąd przywędrowała. Holendrzy i Anglicy nazywali syfilis chorobą hiszpańską, Francuzi — chorobą neapolitańską, Niemcy — chorobą francuską, Rosjanie — chorobą polską. Do tej pory nie jest dokładnie wyświetlone pytanie, kiedy i w jakich okolicznościach zjawił się syfilis po raz pierwszy. Dawniej przypuszczano, iż powstał jako kara za grzechy ludzkie, szczególniej sodomję, lub skutkiem wpływu gwiazd. Bardzo wielu zwolennków znalazło zapatrywanie, iż syfilis przywieźli Hiszpanie z Ameryki, a rozniosło go po świacie wojsko Karola VIll-go, króla francuskiego, Najwłaściwsze jest twierdzenie, iż choroba ta istnieje tak dawno, jak dawno istnieje ród ludzKi, i epidemicznie tylko rozpowszechniła się w końcu XV-go wieku.

Istnieją liczne i wiarygodne dane, że liła istniała i przed końcem XV-go wieku. Tak np. w książkach chińskich już na 2-/2 tysiąca lat przed narodzeniem Chrystusa spotykamy najrozmaitsze dokładne opisy syfilisu. W papyru-

15*