Magazyn6801

52

NIEMCY

granice polityczne, historja zaś państwowa nie pokrywa się z dziejami narodu. Wypływa to z dwu czynników: światoburczych tendencyj ich władców oraz ekspansywnego charakteru narodu, który od najwcześniejszych czasów obok wojowniczości i męstwa zdradzał wybitne zdolności kolonizatorskie, chętnie osiedlał się w obcych krajach, pod płaszczykiem misji chrześcijańskiej zdobywał wpływy polityczne i gospodarcze, gdzie zaś nastręczała się sposobność, tępił ludność rodzimą, wcześnie stosując metody wynaradawiające. Święte cesarstwo rzymskie narodu niemieckiego, roszcząc sobie pretensje do panowania nad całym światem chrześcijańskim, w okresie swojej świetności potrafiło shołdować trwale Czechy, przejściowo Polskę i Węgry, narzucić zwierzchność Danji, kusić się o utwierdzenie swych wpływów we Włoszech. Słynne wyprawy rzymskie cesarzy (Romerzuge), których celem było osiągnięcie korony cesarskiej i poddanie w zależność od siebie papiestwa, pochłaniały najżywotniejsze siły N. Cesarze Otton II i III zajmowali się bardziej sprawami rzymskiemi, aniżeli niemieckiemi. Henryk III (1039—56) zdobył w Rzymie wpływ decydujący, usuwając schizmę papieską i osadzając na Stolicy Apostolskiej czterech kolejno papieży Niemców, ulegających jego sugestjom. Obok podporządkowania sobie Kurji rzymskiej dążyli cesarze do zdobycia bezpośredniej władzy nad po-szczególnemi częściami Włoch. Otton II, ożeniony z księżniczką bizantyńską, rościł sobie pretensje do Neapolu i Sycylji. Fryderyk Barbarossa narzucił swoją zwierzchność miastom lombardzkim, aczkolwiek doznał później w walce z niemi dotkliwej klęski. Do szczytu doprowadził potęgę cesarstwa we Włoszech syn jego Henryk VI, łącząc koronę cesarską z panowaniem w Neapolu i Sycylji i bezwzględnem trzymaniem w jarzmie papieskiego Rzymu. Fryderyk II, zaniedbując sprawy niemieckie, przerzucił punkt ciężkości swych działań na półwysep apeniński, zorganizował na Sycylji nowoczesne państwo absolutystyczne, poskromił miasta lombardzkie, aż wdawszy się w walkę z papiestwem, spowodował nie-tylko upadek swojej dynastji, ale wtrącił całe N. w odmęt anarchji. Przelotnie udawało się cesarzom niemieckim shołdować nawet Francję (za Ottona I) i Anglję (za Henryka VI). Politykę imperjalistyczną władców średniowiecznych N. kontynuowali w dobie nowożytnej Habsburgowie, którzy rozszerzyli swoje panowanie na Czechy, Węgry, niektóre części Włoch, Belgję.

Równolegle z mocarstwową polityką cesarzy dokonywało się rozprzestrzenienie żywiołu niemieckiego poza granice etnogra ficzne państwa w drodze pokojowej kolonizacji. Żywioł niemiecki zalał w wiekach średnich szereg krajów sąsiednich: Polskę, Czechy, Morawy, Węgry z Siedmiogrodem, kraje bałtyckie, wnosząc ze sobą wyższą kulturę materjalną i nowe formy ustroju wsi i miasta, zarazem jednak starając się

0    nadanie tym krajom niemieckiego charakteru. Nowa fala uchodźtwa, tym razem przymusowego, rozlała się na skutek prześladowań wyznaniowych po wojnie trzydziestoletniej. W jednych krajach element niemiecki, po bezskutecznej próbie uchwycenia rządów, stracił znaczenie polityczne

1    zczasem uległ asymilacji — przykładem Polska; natomiast na Śląsku, w Czechach, na Morawach, w Siedmiogrodzie, potworzyły się trwałe skupienia ludności niemieckiej, których znaczenie wzrosło w erze rozbudzonej świadomości i zasady samostanowienia narodowego, jaką przyniósł w. XIX i XX. Obok osadnictwa zwartą masą dokonywała się luźna penetracja żywiołu niemieckiego do różnych krajów, w których zajmował on wpływowe stanowiska w życiu politycznem i gospodarczem. Dzięki Hanzie stało się kupiectwo niemieckie nietylko czynnikiem, panującym handlowo nad całą pól -nocą Europy, ale wyrosło do rzędu prawdziwej potęgi militarnej, która dawała się we znaki Danji. W w. XVIII dokonał żywioł niemiecki pokojowego podboju Rosji, obsadzając najwyższe stanowiska na dworze, w armji i dyplomacji. Po zdobyciu przez Piotra W. nadbałtyckich prowincyj Szwecji, stała się tameczna szlachta niemiecka rezerwoarem, z którego czerpał carat najwierniejszych wykonawców swojej często antyniemieckiej racji stanu. W okresie wielkiej emigracji zamorskiej w w. XIX i XX wzmógł się na siłach żywioł niemiecki w różnych krajach pozaeuropejskich, odgrywając w nich nieraz rolę polityczną pierwszorzędnej wagi, jak np. w Stanach Zjedn. Ameryki. Wszystko to sprawiało, że wskrzeszone przez Bismarcka cesarstwo niemieckie mogło wkroczyć łatwo na szlak imperializmu, mając za sobą tradycje średnio-