page0075

ROZDZIAŁ III.

Określenie wyobrażeń.

Robimy dalej bilans naszej duchowości. Po wrażeniach mamy oto wyobrażenia, idee, pojęcia; cały zbiór zjawisk uważanych zazwyczaj za zjawiska absolutnie psychologiczne.

Póki nie roztrząśniemy starannie wartości idei, ma się wrażenie, że idee tworzą państwo oddzielne, głęboko różne od świata fizycznego i stojące przed nim, jak antyteza. Czyż pojęcie nie jest przeciwień -stwem postrzegania, ideał czyż nie jest przeciwny rzeczywistości?

Myśli mają cechy fantazyi, wolności, nierealności nawet, których brak prozie grubych rzeczy mate-ryalnych. Myśli szydzą ze stosunków czasu i przestrzeni, w jednej chwili przebiegają do przedmiotów najbardziej oddalonych, mogą wracać z biegiem czasu, łączyć zdarzenia rozdzielone przez wieki, pojmować przedmioty nierealne, wymyślać kombinacye będące przewrotem praw fizycznych; a nadto, pojęcia te pozostają niewidzialne dla wszystkich prócz nas samych, rzeczywistość nie ma wła-

Dusza i ciało.    5

http://rcin.org.pl