page0080

70 S. niCKSTEI.W

względne ludzkości^u (Creation absolue de Phumanite) i składać się z trzech części. Część pierwsza miała traktować o prawach rozwoju ludzkości, od jej początków do dni dzisiejszych, we wszystkich stosunkach politycznych, religijnych, ekonomicznych i naukowych. Część druga miała się zająć prawami nowego porządku społecznego, jaki powstać musi koniecznie we wszystkich wyżej wspomnianych stosunkach. Część trzecia miała być poświęcona reformie umiejętności i filozofii. Aby przygotować publiczność do zrozumienia tego dzieła, postanowił Wroński wydawać pismo zeszytowe, rodzaj dziennika filozoficznego, p. t. „Sphinx.“ Począwszy od Nr. 5-go pismo to nosić miało nazwę „Crćation absolue^w i składać się z dwóch pism oddzielnych. Pierwsze, pod poprzednią nazwą „ Sphinx^u, miało mieć na celu głównie zwalczanie dawnych błędnych poglądów; drugie, pod tytułem,, Isis“, miało być przeznaczone do szerzenia poglądów nowych. Wszystkie wypadki polityczne i społeczne we Francyi i Europie miały być podawane w „Sphinxie“ krytyce politycznej, religijnej, ekonomicznej i socyalnej.

Rozległego tego planu Wroński nie wykonał. Wydał tylko wstęp do „Sphinxa“ p. t. Introduction a un ourrage intitulć: Le Sphinx, ou la Nomothćtique sehćlienne“ i dwa pierwsze zeszyty tego pisma.

Wstęp do ,,Sphinxa^u jest pierwszem pismem drukowanem Wrońskiego, noszącem już wyraźnie charakter mesyanistyczny, jakkolwiek nowa nauka, jaką wygłasza, nosi jeszcze nazwę sehelianizmu (sehel po hebrajsku—rozum), którą później zarzucił. Pismo to jest popularnym wykładem poglądów historyozoficznych Wrońskiego i ich konsekwencyj politycznych. Postaramy się treść jego podać, trzymając się prawie dosłownie tekstu Wrońskiego.

Kto badał postęp rodzaju ludzkiego, kto potrafi zastanawiać się nad tym przedmiotem, żywi bez wątpienia przekonanie, że mimo wolności, która jest cechą rodzaju ludzkiego,postępem ludzkości kierują prawa stałe i określone. Już niewielka refleksy a wystarcza do nabrania przeświadczenia, że postęp ludzkości polega na postępie wiedzy ludzkiej. Wszystkie czyny ludzkie,tak pragmatyczne, jak i moralne, zależą od stanu wiedz y; przyczyny inne są działań tych pobudkami drugorzędnemu

Postęp wiedzy ludzkiej, kierowany prawami stałemi i określonemi, jest wznoszeniem się ciągiem lub posuwaniem ku zasadom wiedzy, coraz wyższym i wyższym.    *

Na każdym odrębnym stopniu postępu wiedza ludzka, wyprowadzona z zasad temu stopniowi odpowiadających, otrzymuje formę nową, charakter właściwy i sferę zastosowań coraz rozleglejszą; odwrotnie, wszystkie czynności ludzkie przystosowują się do tych nowych widoków i pozostają pod kierunkiem kolejnych prawideł. Wynika stąd, że

http://rcin.org.pl