page0125

121

niebieskich, i już w czasach historycznych musianoby zauważyć zbliżanie się ziemi ku słońcu, czego jednak wcale nie sprawdzono.

§ 19. Hypoteza Moultona.

W czasach ostatnich poświęcili dwaj uczeni amerykańscy, F. R. Moulton¹) i T. C. Chamberlin ^ż) swą uwagę zagadnieniu, jaką wartość posiadają hypotezy mgławicowe. Doszli oni w końcu do przekonania, że w hypotezach Kanta, Laplace’a i im pokrewnych zawiera się tyle trudności nierozwóązalnych, że na stan mgławicowy pramateryi kosmicznej, z której świat miał się wyłonić, niepodobna się zgodzić wobec stanu nauki dzisiejszego. Moulton proponuje tedy inny sposób powstania naszego układu słonecznego.

Początkiem, zarodkiem tego układu była jakaś gwiazda stała, chociaż, jak wiemy, nie powinno się nazywać żadnej gwua-zdy stałą, skoro każda z nich posiada ruch postępowy. Wyobraźmy sobie, że w bliskości tamtej gwiazdy przeciąga inna. i że znalazła się w odległości 2* ₃ średnicy tamtej gwiazdy; wówczas na powierzchni pierwszej gwiazdy zbierze się materya zupełnie tak, jak się to dziać zwykło w czasie przypływu morza, i nastąpi erupcya silnego potoku lawy. Część tej materyi wyrzuconej niewątpliwie spadnie napowrót na gwiazdę, ale znaczna jej część będzie około gwiazdy krążyła ruchem eliptycznym. Odpowiednio do stanu lizycznego gwiazdy, czyli naszego słońca, owe wybuchy materyi mogą następować albo stale co pewien czas, lub też z nieregularnemu przerwami, a w tym razie ostatnim utworzyć się może mgławica o kształtach dość zawikłanych, natomiast przy wybuchach peryodycznych słońce przybrałoby formę mgławicy spiralnej. Chamberlin wykazał, iż lawa, wyrzucona ze słońca, musi odbywać ruch eliptyczny na-

^l) Por. A. Moulton: An atlempt to test the nebular hypothesis by an appeal to the Laws of Dynamics — w Astrophys. Jour. 1900, vol. XI. sir. 10S nast.; tegoż: Evolution of the Solar system. Astr. Jour. 1905, vol. 22, str. 105 nastp.

*) Chamberlin: On a possible function of disruptive approach in the formation of meteorits, comets and nebulae. Astroph. Jour. 1900, str. 17 nast., vol. XIV.

http://rcin.org.pl