page0132

Skorupiaki olbrzymie (Ostrogony). Pancerzowce: Słupkookie (Dziesięcionogi). 95

dzie słodkiej; lądowych bardzo mało. Przeszło 5600 gatunków żyjących i zgó-rą 2500 kopalnych.

Gromadę tę dzielimy na 3 podgro-

mady: l) Skorupiaki olbrzymie (Gigan tostraca), 2) Pancerzowce (Malacostra ca) i 3) Członowce (Entomostraca).

1 PODGROMADA.

Skorupiaki olbrzymie (Gigantostraca).

Wzrost znaczny (żyjące do 1 m, kopalne do 2 m dług.); ciało okryte twardym wapiennym pancerzem; tylko 6 par przysadek członkowanych na tułogłowiu; 60 gatunków kopalnych, a tylko 5 żyjących; 2 rzędy, z których tylko 1 obejmuje gatunki żyjące.

1 Rząd. Ostrogony (Xipliosura).

Tułogłowie duże, tarczowate, z parą dużych, złożonych oczu i parą małych; odwłok połączony ruchomo z tułogło-wiem i zakończony długim, ruchomym kolcem; 1 para rożków nogowatych z kleszczami; 5 par kleszczowatych szczękonoży; 5 par listkowatych nóg ze skrzelami na odwłoku. Pobrzeża Wsch. Indyj. Archip. i Amer. zwr.

Tab. 29 fig. 1. Skrzypłocz czyli zbrojeń molucki (Limulus molucca-nus), duży (dł. do 40 cm, z czego połowa na kolec); wybrzeża wysp Moluc-kich i Sundajskich; żywi się mięczakami i robakami. Mięso jadalne; kolca krajowcy używają na groty do strzał.

2 PODGROMADA.

Pancerzowce (Malacostraca).

Ciało okryte twardym pancerzem wapiennym lub rogowym, o stałej liczbie obrączek, zwykle 20, z tego na głowę 5 obrączek, na tułów 8, na odwłok 7; głowa zlana z tułowiem w tułogłowie. Przysadek członkowanych 19 par: na głowie 2 pary rożków i 3 pary szczęk; na tułowiu 1 — 5 par szczękonoży i 7 — 3 par nóg właściwych; na odwłoku 6 par nóg odwłokowych.

3525 gatunków żyjących i 150 kopalnych, należących do 6 rzędów, z których tutaj rozpatrzymy tylko 4, grupując je w 2 większe działy: 1) Słupkookie (Po-dophthalmata) i 2) Siadłookie (Edriophthal-mata).

A. Słupkookie cz. Skorupińce (Podophthalmata

s. Thoracostraca)

Jednolity pancerz na tułogłowiu; oczy siatkowate na słupkach ruchomych.

2 Rząd. Dziesięcionogi (IJecapoda).

Wielki pancerz, sięgający do odwłoka i osłaniający zupełnie boki ciała, gdzie pod nim znajduje się jama skrze-lowa (ryc. 49), a w niej skrzela przytwierdzone do nasady nóg tułowiowych; szczękonoży 3 pary, nóg właściwych