page0161

R. LXIV. O karze szatanów 153

mianowicie, które się otrzymuje przez łaskę, drugie, które s^:ę posiada z natury. A to, które się otrzymuje przez łaskę, jest dwojakie, jedno tylko spekulatywne, jak naprzykład, gdy komuś zostają objawione jakieś tajemnice boże, drugie zaś uczuciowe, wywołujące. miłość Boga ; a to właściwie należy do daru Mądrości.

Z pośród zaś tych trzech poznań pierwsze poznanie nie jest w szatanach ani usunięte, ani zmniejszone. Wypływa ono bowiem z samej natury anioła, który odnośnie do swej natury jest pewnym umysłem, czyli rozumem;,z powodu pojedynczości zaś jego substancji nie można niczego odjąć od jego natury, tak, by był karany w ten sposób odjęciem własności naturalnych, jak naprzykład karze się człowieka odjęciem ręki lub nogi, lub czegoś podobnego. I dlatego,mówi Dionizy (tamże), że dary naturalne pozostają w nich nienaruszone. Stąd poznanie naturalne nie jest w nich umniejszone. — Drugie zaś poznanie, które otrzymuje się przez łaskę, polegające na roztrząsaniu, nie jest w nich usunięte całkowicie, lecz umniejszonej gdyż o tego rodzaju tajemnicach bożych tyle im zostaje objawione, ile potrzeba, czyto za pośrednictwem aniołów, czyto prziz jakieś czasowe skutki mocy bożej, jak mówi Augustyn w IX de Civ. Dei (c. XXI),* nie zaś tak, jak samym świętym aniołom, którym więcej i jaśniej zostaje objawionem w samem Słowie. — Trzeciego zaś poznania są zupełnie pozbawieni, jak i miłości.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Szczęście polega pa złączeniu się z tern, co jest wyższe. Substancje zaś odłączone są według porządku natury ponad nami; stąd może człowiek mieć jakiś rodzaj szczęśliwości, jeśli poznaje substancje odłączone, chociaż, doskonałe jego szczęście polega na poznaniu pierwszej substancji, mianowicie Boga. Lecż dla substancji odłączonej jest poznawanie substancji odłączonej czemś naturalnem, jak i dla nas poznawanie natur zmysłowych. Stąd, jak nie na tern polega szczęście człowieka, że poznaje natury zmysłowe,, tak też nie na tern polega szczęście anioła, że poznaje substancje odłączone.

Odpowiedź na drugi zarzut. To co w naturze jest najbardziej oczywistem, jest ukryte przed nami dlatego, że przewyższa proporcję naszego umysłu, a nie tylko dlatego, że umysł nasz czerpie swe poznanie z wyobrażeń zmysłowych. Substancja boża zaś przewyższa nietylko proporcję umysłu ludzkiego, lecz

http://rcin.org.pl