page0176

166 DOMÓWIENIE

jakie między niemi zachodzą, mają najczęściej swe źródło w odmiennych warunkach miejsca i otoczenia. To nas upoważnia, by obie te kultury uważać za bardzo blisko spokrewnione ze sobą, a nawet za dwie tylko różne formy tejże jednej i tej samej kultury wschodniej, egipsko-eufratejskiej.

*

CYRUS W DZIEJACH KULTURY. W głębi starej Persji, niedaleko od rezydencji królewskiej w Persepolis (ryc. 297), w miejscowości zwanej dziś Meśed-Murgab, stoi po dziś dzień jeszcze wysoki monolit kamienny (ryc. 298). Pomnik to pod każdym względem oryginalny i charakterystyczny. Jego treścią Cyrus.

Artysta uwiecznił tu Cyrusa, jako streszczenie i jako dziedzica kultury egipsko-babilońskiej (ryc. 299). Cyrus stoi poważnie, z berłem w ręku; na głowie jego spoczywa potrójna korona: Egiptu, Babilonji i Persji, wsparta na dwóch świętych wężach, ureusach egipskich. Postawą samą, ubiorem i skrzydłami dobrego genjusza przypomina Cyrus kulturę babilońsko-asyryjską; podczas gdy wybitne rysy twarzy zdradzają Indoeuropejczyka. W istocie jedynym spadkobiercą państw kultury semickiej, takich królestw jak Sumer i Akkad, jak stara Babilonja, jak Asyrja, a w końcu i Chaldea, stał się (po upadku Nabuna ida) Cyrus, ten władca krwi aryjskiej, pochodzenia indoeuro-pejskiego.

Z nim rozpoczyna się nowa era w dziejach świata, era wolności sumień, tolerancji dla wszelkich religij, rzeczy nieznane światu semickiemu. On może

0    sobie powiedzieć, tak jak rzeczywiście powiedział w napisie babilońskim: „Jam jest Kuruś, król narodów, król wielki, król potężny, król Babilonu, król Sumer i Akkad, król czterech części świata" i, jak dodał w dekrecie do Żydów: „Wszystkie królestwa ziemi dał mi Pan, Bóg nieba" (Es dr. 1, 2). Nawet gdy Cyrus (r. 530), spoczął w skromnym grobie w Pasargadzie (ryc. 300), to i po nim Persowie nie zniszczyli kultury babilońsko-egipskiej, ale się do niej przystosowali i przekazali ją Zachodowi, głównie Grecji, za pośrednictwem Aleksandra W. (ryc. 252). On to, po zdobyciu całego świata starożytnego, nie inną stolicę, jeno Babilon, obrał sobie za swoją siedzibę

1    tamże umarł (r. 324). Wprawdzie Babilon był w gruzach, ale Grecja, zapłodniwszy przyjętą już przedtem przez się cywilizację egejską danemi kultury egipsko-babilońskiej, dała Europie, a przez nią całemu światu, te najdroższe doczesne skarby ducha, jakiemi się wszyscy po dziś dzień cieszymy.

Nawet dziedzinę powszechnej religji przygotowało pośrednio władctwo Cyrusa. Granice jego państwa stykały się na zachodzie ze światem greckim, na południu ze starą krainą faraonów, na wschodzie z Indjami. Było już tylko kwestją czasu, kiedy te trzy odrębne światy zleją się w jeden.

http://rcin.org.pl