page0170

166

stosowanie mięśni odpadł przy pierwszej seryi doświadczeń. Natomiast przy drugiej seryi pomocnik musiał użyć chwilki czasu na przystosowanie mięśni do dania umówionego znaku, a więc myli się Herzen. twierdząc, że „wszystkie warunki pozostały te same“; owszem najważniejszy z nich uległ zmianie w drugiej seryi. Nie możua przecież żądać, żeby ten, co nie został uprzedzony, którą ręką ma wykonać ruch, wykonał go z równą szybkością, jak ten, któremu powiedziano: pamiętaj, teraz prąd puścimy na prawą stopę, wiec prawą ręką masz dać znak, skoro tylko prąd uczujesz^a.

Powtóre zapomina Herzen, że do szeregu aktów wyliczonych powyżej pod 1. 4, przybyły dwa nowe akty, gdyż pomocnik naprzód musiał osądzić, na którą stopę prąd uderzył, a potem dopiero wybierać odpowiednią rękę; każdy zaś wie, że zrównanie o jednej niewiadomej da się rozwiązać w krótszym czasie, niż o dwóch lub trzech. Uwaga zatem Herzena, że 7io sekundy została zużyta na utworzenie aktu psychicznego jest nieprawdziwa, skoro na tę 7io sekundy przypada kilka aktów psychicznych.

Dalsze doświadczenia prowadził Donders co do wzroku. Oznaczono czas fizyologiczny co do iskry elektrycznej; następnie pokazywał Donders osobie, z którą robił doświadczenia, zabarwione iskry elektryczne w ten sposób, że owa osoba musiała wybierać kolor i natychmiast, skoro go dostrzegła, miała dawać znak: prawą na widok jednego koloru, lewą, gdy dostrzegła drugi. „Otóż, dodaje Herzen, opóźnienie psychologiczne (le retard psychologique) dało wynik co do pięciu osób, jako średnią od 0-12—018 sekundy“.

Znów te same uwagi należy tu powtórzyć, jakieśmy poprzednio zrobili, a nadto uwzględnić podwójny wybór 1° między dwoma kolorami, 2° wybór ręki odpowiednio do obranego koloru. Również owa przeciętna (0-12— 0*18) nie może być uważana jako bezwzględny czas reakcyi, gdyż jest ona wynikiem co do pięciu osób, a wiadomo, że nie każda osoba

http://rcin.org.pl