page0133

— 119 —

5) Zbieraj razem osobliwie przy powtórzeniach pojedynczo zdobyte wiadomości, wykazuj ich wewnętrzny związek, a tak uzasadniaj rzetelną, trwałą wiedzę, przez co dopiero to, czegośmy się nauczyli nabiera prawdziwej wartości dla życia.

Kształcenie rozsądku.

1.    Rozsądek jest najwyższą duchową władzą człowieka, nim głównie odróżnia się od wszystkich ziemskich istot i wchodzi w styczność z tern, co jest nadziemskie i Boskie, nim pojmuje przyczynę i cel rzeczy, poznaje Stwórcę wszechświata i stosunek stworzeń do Niego, swój własny cel życia i środki do osiągnięcia onegoż. Najwyższe prawdy, które jak całe życie pojedynczego człowieka regulują i do najwyższej doskonałości podnoszą, tak też szczęście i błogosławieństwo na współbliźnich sprowadzają i tworzą podstawę każdej prawdziwej cywilizacyi, są darami rozsądku, jakie albo sam sobie zdobył albo od Boga najwyższej mądrości przez objawienie otrzymał.

Dopiero z działalności rozsądku wywiązuje się prawdziwe życie duchowe, a) Nim opanowuje człowiek wszystkie władze duszy, myślenie otrzymuje przezeń ścisłość, harmonię i wykończenie, uczucia i akty woli zyskują należyty kierunek, słowem staje się człowiek pożytecznym członkiem w organizmie społecznego życia, b) Przezeń jest panem ziemi i zmusza nierozumne stworzenia do swojej służby, chociażby te miały nawet nad nim przewagę co do siły fizycznej. Bez niego przy całym swoim rozumie, swoich uczuciach i swojej woli popada w materyalizm i zmysłowość, zaprzepaszcza się z nią, a bliźniego ciągnie też na zatratę. Brak zdrowego rozsądku jest niezinierzonem nieszczęściem w kierunku intelektualnym, moralnym, religijnym i społecznym. »Najstraszliwszym ze wszystkich postrachów jest człowiek w swoim szale*. Te uwagi wystarczą, ażeby wychowawcy młodzieży ważność kształcenia rozsądku wzięli sobie do serca. Prowadzenie do rozsądku jest kształceniem dla Boga i ojczyzny, jest uszczęśliwieniem pojedynczego człowieka i całej ludzkości!

2.    Ażeby określić kształcenie rozsądku, musimy rozróżnić wielorakie jego czynności, chociaż w praktyce ustawicznie jedne w drugie wchodzą, jedne drugie stwierdzają i są

http://rcin.org.pl