page0254

250

ożywione i wykonywa czyny życiowe, ale samo nie jest życiem, ani też jego przyczyną: jest nią dusza mająca życie w sobie, lubo nie od siebie, lecz od Stwórcy; materya sama z siebie jest martwą, musi być ożywioną, a stąd choć się ona rozkłada, nie może się rozłożyć pierwiastek ludzkiego życia, dusza rozumna. Choć więc powstała w czasie, nie ginie w czasie; natomiast ciało w czasie powstałe, w czasie się też rozkłada na części składowe.

Ale może dusza straci coś z użytku swych władz wskutek rozłączenia się z ciałem? Wszakże widzieliśmy, jaki to stosunek ścisły zachodzi między ciałem a duszą; wszak gdy ciało doznaje uszkodzenia w mózgu, uszkodzenie to pociąga za sobą takie zjawiska jak obłęd, szaleństwo itd., gdzie dusza o sobie nie wie: fit aliena sui, więc może tern bardziej powinno to mieć miejsce, gdy dusza całkowicie od ciała się odłączy?

Takie jest rzeczywiście niektórych zapatrywanie, że dusza, chociaż przez rozłączenie z ciałem nie przestanie istnieć, to jednakowoż jej istnienie będzie bezwiedne; dusza pozostawać będzie, według nich, w stanie jakimś sennym, nieprzytomnym, w każdym razie niesamowiednym, dopóki nie nastąpi powszechne ciał zmartwychwstanie. Wypowiedział to jasno Ulrici *), twierdząc, że „die Naturwissenscbaft sei in ihrem Rechte, wenn sie die isolirte, von aller Leiblichkeit getrennte Fortdauer der Seele mit ihrem Bewusstsein und Selbstbewusst-sein leugne“, z czego wyprowadza wniosek: „dass die menscb-łiche Seele nach dem Tode des Bewusstseins beraubt sein wird bis zur Wiedenereinigung mit dem Kórper“. Również Lipsius²), profesor dogmatyki protestanckiej, powiada, iż Hegel udowodnił, „dass eine nackte Seelenexistenz eine widersprechende Yorstellung sei". Inny protestancki teolog, wspomniany przez

’) Fichte: „Zeitschrift fur Pliilosophie¹¹. Jahrg. 1861, str. 240.

²) Lipsius: „Lehrbuch der evangelisch-protestantischen Dogmatik“. II. Aufl., str. 858.

http://rcin.org.pl