tpn 1 22484501

232 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

Codrul po lewym brzegu Białego Korósu, Roesci w wysokości 220 m., na podgórzu Wołoskiem, po lewym brzegu Aluty i Besdeadu w wysokości 380 m., na stokach wysuniętej w niż ostrogi górskiej między Jalomicą i Prahową. Na podstawie dwu wysoko położonych stacyi w górach Cy bińsko-Wulkańskich: Petrożeny i Topesci skonstruowałem wielką wyspę wielkiego opadu na 1000 mm.; rozmiary i kształt tej wyspy są naturalnie bardzo wątpliwe. Na E od przełomu Aluty ani w potężnych górach Fogaraskich, ani na obszarze całej wschodnio-siedmiogrodzkiej krawędzi, nigdzie nie stwierdzono obfitych opadów atmosferycznych. Opad 1271 mm. stacyi Bistriciora, położonej w wysokości 530 m. w dolinie Bystrzycy mołdawskiej, jest wobec niskiego opadu kilku stacyi sąsiednich conajwyźej zjawiskiem lokalnem, o ile nie zupełnie wątpliwem. Przeważna część wysoko położonych stacyi ma zarówno w Siedmiogrodzie, jak na Wołoszczyźnie i Mołdawii, uderzająco niskie sumy opadów. Suche, drugorzędne kotlinki (kotliny w kotlinie Siedmiogrodzkiej) wykazują na mapie opadów uderzającą zgodność z zimnemi wyspami w obrazie izoterm styczniowych. Tak to relacya między ubóstwem opadów i krańcowością temperatury w najrozmaitszych typach i kombinacyach jest zjawiskiem powsze-chnem. W przeciwstawieniu do silnie nawodnionych dolin i stoków S zarówno w Sudetach, jak w Karpatach węgierskich są walne doliny spływające z Karpat Siedmiogrodzkich w niziny Wołoszczyzny i na płyty Mołdawii względnie suche, a często w górnych swych częściach tworzą enklawy suchsze znacznie od lepiej zroszonych krawędziowych stoków -— fakt ten ilustruje mapa.

Indywidualności dolin wołoskich i mołdawskich nie zdołam sobie wytłómaczyć inaczej, jak tylko brakiem tendencyi prądów atmosferycznych, panujących na tych nizinach do przekraczania grzbietów karpackich. Wiatry z kierunkiem ku Karpatom wynoszą też rzeczywiście na nizinie Węgierskiej (Arad podług Hegyfokyego) 35%, w Bukareszcie i Fokszanach tylko 25, względnie 23% (Hepites).

ROZDZIAŁ IV.

Inne czynniki klimatyczne.

§ 1 Wilgotność powietrza.

W porównaniu do temperatury i opadów mają inne czynniki bez porównania mniejsze znaczenie. Mówiąc o mniejszem lub wię-kszem znaczeniu pewnych przejawów klimatycznych, mamy naturalnie na myśli tylko ich wartość teoretyczną, bądź to dla charakterystyki klimatu, bądź to dla rozczłonkowania rozległych terytoryów na poszczególne dziedziny. Któż zdoła odmówić opadom atmosfery-