tpn 1 22482101

500 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

gną dopiero badania szezegółowsze, trzymające się nie powiatów administracyjnych, jeno biegu rzek ważniejszych.

B) Królestwo Polskie.

§ 10. a) Materyaly surowe: A. Syrnew{§2ai; dr. Snigirew. »MaTeptajna

;i.^!isi MOflHUHHCKOH (‘TiiTiiCTiiKii Poccih : o penwi BraT a A'I> ocnn,Tl.Te.'n.CTi!OBa-ii>i h iibmI.-pe.HiH rpyflH n pocTa jinifi iipHHBauin.iN'!, k"b Boetinon (viv>KÓ'ii 1875 rofla« (»Boemi.1-Me^ngHHCKiii Acypnajn>« 1875, t. CXXXII i CXXXIII); sTpyflw EapmaBCKaro CTaTncTH-•leeKaro KoMBT6Ta« (Warszawa, t. XXII. nCB-fe/ykHia o upnsŁiBHŁ^t aa 25 A-fc-ra.: 187-4—1898«); K. Darulowicz-Strzclbicki: »Przyczynek do badań antropologicznych nad ludnością Królestwa Polskiegoa (»Z3rowie« Warsz. 1896 — przytaczamy dla dokładności bibliograficznej).

b) Opracowania: A. Zakrzewski: *Wzrost w Królestwie Polskiema (»Zb. Wiad. do Antr. kraj.« XV) i »Ludność miasta Warszawyn (»Mat. antrop. arch. i etnogr.* I); D. N. Anuczin, § ‘2 o.

§ 11. Wartość ma tery ułów surowych. Materyaly wojskowo-sta-tystyczne rosyjskie grzeszą wielką niedokładnością. Liczby podane przez Syrnewa dotyczą tylko rekrutów, t. j. tego odłamu młodzieży, który zaliczono do służby czynnej wojskowej, a który w 1. 1874    1883

tworzył tylko 26.6% ogółu popisowych (stawało do popisu 627.238 osób). Materyały warszawskiego komitetu statystycznego 1874—1890 pomijają niezdatnych do służby wojskowej już to z powodu jawnej choroby, już to wzrostu niższego od 1533 mm. (34 i pół werszków) a nadto tych, co otrzymali ulgi. Ogólna liczba pomierzonych wynosiła 527.348 osób, ale z braku materyałów komitet nie mógł obliczyć stosunku pomierzonych do ogółu popisowych, jedynie da się to uskutecznić dla gubernii warszawskiej, lubelskiej i płockiej (wymierzono w nich 71‘7°/₀ ogółu poborowych) Liczby z lat 1890—1898 objęły 73'7°/o ogółu popisowych (474.929 z pośród 633 617), ale i tutaj połączono wszystkich, których wzrost nie dosięga 1533 mm., w jednej rubryce. Wszędzie więc dokonywano niejako doboru pomiędzy młodzieżą poborową, a ta okoliczność odejmuje poniekąd liczbom wyprowadzonym ich wartość. Zdawać się jednak mogłoby, że przynajmniej uskuteczniano ten dobór w każdym powiecie według tej samej zasady, i co za tem idzie, niedokładność, która do obrachunków zakradła się była z tego powodu, dotyka w mierze jednakowej każdą okolicę; innemi słowy, że liczby bezwzględne, wyrażające rzeczywisty wzrost ludności męskiej 21-letniej w powiatach poszczególnych. nie zlewają się wprawdzie z liczbami, wyprowadzonemi na podstawie materyałów urzędowych, ale swoją drogą, że obie te ka-tegorye liczb pozostają względem siebie w zależności stałej, są nawzajem równoległe. Ale rozejrzenie się drobiazgowe w inateryałach,