WA308–7 II5947 NAUKA O LUDACH 136 I
120
oznaczało mu osobę a la ludzi ’). Każdy rzeczownik jak niemnićj i każdy wyraz czynny, aby nie powiedzieć czasownik, posiada taką zgłoskę z przodu, tak że owe przedsłówki stanowią taką samą niezmienną składową część wyrazu w tych jeżykach, jak przyrostki w dawniejszych gałęziach aryjskiego szczepu mowy 2). Że owe przed-słówki były niegdyś samodziełnemi słowami, możemy z pewnością wyrzec, tylko ich znaczenie zatarło się już w pamięć: ooecnych pokoleń, a budowa języka rozwinęła się tutaj już tak dalece, ze całe gromady brzmień służą wyłącznie do spełnienia gramatycznych zadań. Użycie przedsłówków wymaga między mnemi, aby przymiotnik otrzymał taką samogłoskę z przodu jak i rzeczownik. Gdyby język łaciński był przedsłówkowym, toby zamiast vinum bou-um stać musiało um-vin um-bon. W języku żulu tyj znaczy kamień, li brzydki, i jest przedimkiem nieokreślnym, a l nieodzownym zastępczym przedsłów-kiem. Ztąd i-U-tyj i-li-li kamień brzydki. Nawet drugi spadek tworzy się za pomocą przedsłówka pierwszego spadku; tak np. w języku żulu zwie się talerz kobiety i-si-tya s-o-m-fazi a żywność kobiety u-Tcu-dhla kw-om-fazi. S-om-fazi i kw-o-m-fazi są to drugie spadki od um-fazi, kobieta, których przedsłówki zgodnego z rzeczownikiem brzmienia nabierają 3). Języki południowo-afrykańskie używają wreszcie i przyrostków do utworzenia wyrazów wielozgłoskowyeh 4).
Inny zupełnie i nowy rodzaj budowy języka spotykamy u ludów amerykańskich, za wyjątkiem Eskimosów. Wilhelm Humboldt nazwał to postępowanie wcielającem feinverleibend), albowiem tutai budowa zdania może być zupełnie pochłonięta przez wytworzony wyraz. Krajowiec amerykański zdoła bowiem myśl najzawilszą w je-dnśm słowie zamknąć. W języku Czyrokezów można powiedzieć: wi-ni-iaw-ti-ge-gi-)ia-li-skaw-lung-ta-naw-ne-le-ti-se-sti, a to znaczy:
’) W. H. Bleek. Comparative graminar cf South Africuin languages, London 1869, 3tr. 95,
2) Whitney. Study of language London 1867, str. 345. W języku Suto, mówi się bantu ludzie, ba-otle wsz) sey, ba-molemo, dobrzy, la-le futse świata, ba-ratoa kochani, co znaczy tyło co i wszyscy dobrzy ludzie bywają na świecie kochani. Casalis. Les Bassoutos. Paris 1859, str. 339.
3) Bleek w Journ. of the Anthrop. Institute. London 1872, T. I, str.-
LXXI.
4) Z bona widzieć staje się isi-bono, przedmiot widzenia., isi-boniso widzenie, bou-akala jaw:ć się, isi bottakala zjawisko, isi-oonakgliso objawienie. Fr. Muller, Reise der Fregatte Novara. Anthrop. Abth. HI, str. 112.
http://rcin.org.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 243 I na oznaczenie brata i siostry i pomaga sobie w tój mierze jedyni
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 161 I 145 wijących się (cipo)1). Nakoniec trzeba dodać, że język ich p
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 184 I 168 stantynopolu z nienacka zeszli, zakryły jedynie swą twarz, j
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 224 I 208 szar z jego bogactw obdarli, opuszczali go natychmiast, jak
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 379 I 363 wyrabiają wiele rzeźb przedstawdących ludzi i zwierząt. Wyob
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 447 I zmierza jedynie do celów ograniczonych, samolubnych. Każdy, stoj
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 597 I 581 do mieszkania, ani co do uoioru łub ozdób od innej braci pok
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 120 I 104 glejszych krainach, używają takich samych gromad brzmień Da
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 133 I 117 tak że np. tenda tenda często,—tenda tóndd zaś chwilowy prze
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 138 I 122 i gwiazdy się liczą ’), oznaczoną bywa i w tym języku przez
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 188 I łatwości pobudzenia płciowej wstydliwości, to ocknięcie się tśj
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 231 I 215 trudny do zbadania, gdyż niedbali mieszkańcy nie troszczą si
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 250 I 234 się i wtedy, gdy mszcząca ręka nie dosięgnie właściwego win
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 268 I 252 miłości się rozpala, która jednak z odrazy popiołem twarz mu
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 453 I — 437 — jednak wolno, gdy mu zwierzyna szkodliwą się staje, łowi
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 523 I — 507 — cia i oswobodzenia się od łaskawych darów przyrody, pozw
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 569 I 553 ny rzucił kijem na niego i przeciął mu wargę. Niewierny posł
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 409 I 39 3 teryjała, albo na szyi, albo u pasa, albo też na rękojeści
WA308?7 II5947 NAUKA O LUDACH 425 I 409 czyć, iż wysokiego stopnia umysłowego rozwoju dosięgnął. Lec
więcej podobnych podstron