WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH589 I

o palec wyższy od swych towarzyszy przyznaje sobie prawo rozkazywania niższym.

Murzyn jest przy tern bardzo dobrodusznym iłagodnjm. Dla rodaka i gościa ma zawsze rękę otwartą i serce na dłoni. On dzieli się z niemi wszystkiem w nadziei, że w danym razie i oni to względem niego uczynią. Ta skłonność zbyteczna do wspólności jest dla nich bardzo szkodliwą, rie pozwala im bowiem rozwinąć w sobie zmysłu do własności, zarobku i pracy, w czem wszyscy upatrują źródło ich nizkiego rozwoju kulturowego. Na nic tu się nie zdadzą szkoły, tylko przez pracę może on się podnieść i jedna praca zdoła go wykształcić. Następstwem owego szczególnego poglądu na zarobek i posiadanie jest to, że Muizyn stara się ukryć starannie przed wzrokiem swych towarzyszów każdy przedmiot, który mu się więcćj podoba, aby go od niego nie zażądali. Zwykle zakopuje on go potajemnie i strzeże oczyma Argusa. Tym sposobem rozwija się w nim obok rozrzutności brudne, śmieszne skąpstwo, mające złudzenie drugich jedynie na celu Lecz przeciwko wmogowi umie on być srogim a nawet okrutnym; pomimo to, wraz ze zniszczeniem ofiary niknie i jego gniew i wściekłość. Murzyn nie wpada nigdy w ową serce i uczucie oburzającą dziką zaciekłość, w jakiej się inne plennona, jak np. Malaj czyli lub krajowcy Zachodnich Indyj, lubują i nią rozkoszują. On nie zna ni zwierzęcej pożądliwości Malejczyka, ni wyszukanego okrucieństwa Amerykanina. Zaciekłość religijna jedna jest w stanie doprowadzić go dWwilowo aż do wyszukanego okrucieństwa.

Również i co do władz swych umysłowych przedstawia on pewme odrębności. Umysł jego odznacza nadzwyczajna zdolność do naśladownictwa, brak tylko samodzielności w myśleniu. Dziecko czarne przewyższa zwykle w pierwszych latach swego rozwmju, gdy chodzi wyłącznie o n ab rabie wiadomości, dziecko białe; lecz w okresie dojrzałości, gdy samodzielne zużytkowanie przejętych wiadomości i doświadczenia się rozpoczyna, zatrzymuje się i pozostaje w^r tyle, gdy tymczasem dziecko białe wtenczas szybko naprzód postępie. Ztąd to pochodzi, że Murzyn celuje pamięcią i języków obcych np. z nadzwyczajną łatwością się uczy, oraz poprawnie nimi mówi- lecz też i wszystkiemu co wychodzi po za obręb jego umysłowych zdolności, t. j. czego w powszednieją życiu nie widział na własne oczy lub nie doznał sam,' natychmiast na słowo wierzy. Nie jest to bowiem jego rzeczą wypro-

¹) Kaaficann, Sehilderungen au.s Central Afrika.

http://rcin.org.pl