scandjvutmp4601

40

biegiem konia, juz lotem orła, albo skocznemi nogami kangura, wtedy niepodobną byłoby dla nas rzeczą pozostać ludźmi i rządzić się rozumem; albowiem będąc od pierwszych lat silnymi, nie mielibyśmy źadnćj chęci do nauki, żadnej pobudki do ćwiczenia i kształcenia ciała; nie troszczylibyśmy się bynajmniej o udoskonalenie się, bylibyśmy podobni czworonożnym zwierzętom, które wkrótce po swćm narodzeniu idą w pola i lasy, wcześnie dojrzewają, rozmnażają się i umierają po krótkim biegu życia, nie pozostawiając na ziemi śladów swego bytu. Długo więc ciągnąca się nasza nieudolność czyni nas pojętuemi (1) i usposabia nas do przyjęcia wszelkićj nauki: oddalając epokę dojrzałości, przedłuża zakres naszego życia, i podaje nam sposobność nagromadzenia w sobie wszelkich skarbów przemysłowego wychowania. Gdybyśmy się rodzili jak zwierzęta, okryci siercią, nigdybyśmy nie nauczyli się sztuki robienia sobie odzieży i stawiania budynków; gdyby nasze ręce zamieniły się w zakrzywione szpony, pewnoby za tein nastąpiło łaknienie krwi i surowego mięsa; pewnobyśmy wtedy niezdolni byli do delikatnych uczuć ani do zajmowania się pięknemi sztukami; wreszcie, gdybyśmy mieli skrzydła i stosownie lekką, gorącą i ruchawą kou-stytucyją ptaka, jeszcze by to bardziej czyniło nas niezdolneini do porządnego towarzystwa, do używania rozumu i pilnego zastanawiania się. A nadto, jak widzimy że wszyscy ludzie okazujący nade-wszystko wielką, rauszkularną, czysto zwierzęcą siłę, jakoto zapaśnicy, gladyjatorowie, tancerze i t. p., po największej części mało miewają umysłowych zdolności, tak również nie można żądać posiadania przymiotów zwierzęcych, bez poniżenia się przez to samo do rzędu nierozumnych zwierząt. Jeżeli więc doskonałość człowieka zależy głównie na jego myśli i sile genijuszu, wyniknie ona z delikatniejszej konstytucyi, z subtelniejszych zmysłów, mogących dostarczać więcej jak u zwierząt rozumowych wrażeń, aby wzmocnić i ubogacić nasz umysł w miarę niedostających nam grubych środków, jakie w podzielę z natury dostały zwierzęta.

(1) Mollitiet cutis et carnit prodest ad bene intelUgendnm, i/nde pueri sensibus vigent\ et inter viros molliori carne praeditos, et Inter membru cerebrum mol/e. Cardiu, tle Subtilit. i Arystoteles P/iysiogn. i t. tl. Murzyni wcześnie dojrzewający i mający twardsze kości i tęższą tkankę ciała, już mniej od ludzi białych zdolni są do przyję-cia dobrego wychowania.