16

Spis treści    Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Interdyscyplinarny charakter pracy - wybrane problemy 33

Ta teza pozostaje w zgodzie z poglądem Kazimiery Korabiowskiej-Nowackiej (1974, s. 71), według której czynność „można traktować jako podstawową umiejętność zawodową, warunkującą prawidłowe wykonywanie zadania przez pracownika". Zygmunt Wiatrowski (1985, s. 55; 1994, 2000, 2004), uznając stanowisko Ko-rabiowskicj-Nowackiej, zaproponował określenie struktury czynności - swoiste dla pedagoga pracy - w kategoriach zorganizowanego układu intelektualno-ru-chowego. Wyodrębnił także umiejętności intelektualne i praktyczne (Wiatrowski, 1985, s. 56), co zdaniem Ludwika Kołkowskiego (1986) oznacza, że ten:

„opanował umiejętności wykonywania pewnych czynności praktycznych, kto potrafi:

-    wytwarzać pomysły wykonania czynności,

-    dokonać ich oceny i wybrać pomysł właściwy (dokonał ich weryfikacji teoretycznej),

-    wykonać czynności praktyczne (motoryczne i fizyczne, czyli że umiejętność wykonania danej czynności odpowiada strukturze procesu myślenia i działania praktycznego podczas jej wykonania’ (Kotkowski, 1986, s. 45-46).

Rozumiejąc ją jako:

„proces ukierunkowany na osiągnięcie wyników w strukturze kształtującej się stosownie do warunków (rys. 7) tak, że możliwości osiągnięcia wyników zostaje utrzymana" (Tomaszewski, 1970, Kołkowski, 1986, s. 139).

Rysunek 7. Hierarchia czynności sensomotorycznych (praktycznych) (Nowacki, 1971)

H*- ®

* ^ ♦ ^1

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

34    Rozdaał 1. Praca jako kategoria naukowa

Rysunek 7 ukazuje strukturę czynności, w której czynności elementarne obejmują zbiory ruchów prostych, będących sekwencją czynności prostych składających się na czynności złożone, a te na operacje technologiczne, a następnie zadania zawodowe. Ich wykonywanie kształtuje umiejętności, które można usystematyzować - logicznie jak czynności - w umiejętności:

-    elementarne, związane z wykonywaniem ruchów prostych.

-    czynnościowe, niezbędne do wykonywania prostych czynności,

-    złożone, powiązane z wykonywaniem zespołów czynności, tworzących określoną całość.

Syntetyczne spojrzenie na problem umiejętności (Nowacki, 1971; Korabiow-ska-Nowacka, 1974; Wiatrowski, 1985, 1994; Kołkowski, 1986; Kwiatkowski, 1994) ilustruje rysunek 8.

Rysunek 8. Holistyczna interpretacja poglądów pedagogów pracy na umiejętności (Radecki. Plewka, 1992, s. 166; por. Nowacki, 1971)

Umiejętności będąc pochodną czynności, gwarantują powodzenie człowieka w procesie pracy. Kiedy zatem czynności można będzie przypisać określone umiejętności? Proces dochodzenia do umiejętności poprzedza obserwacja pokazu czynności demonstrowana przez instruktora, nauczyciela czy mistrza, a następnie proces samodzielnego, wielokrotnego wykonywania czynności przez uczącego się w celu jej pełnego opanowania. Jest to proces wprawy, po którym czynność opanowana jest umiejętnością, pod warunkiem, że uczący się potrafi