13

Spis treści    Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

Interdyscyplinarny charakter pracy - wybrane problemy 2 7

Tabela 1. Wychowanie przez pracę jako całożyciowy proces (por. Wiatrówki, 2004, s. 49-50)

Ip	OKRES ROZWOJOWY PODMIOTU UCZĄCEGO	LATA Życia	WŁAŚCIWOŚCI DZIAŁAŃ PEDAGOGICZNYCH	WYNIKI W POWIĄZANIU ZPRAC/j
1.	Wychowanie naturalne	0-4	Wychowanie przez pracę w rodzime	Poznawameswiatapracy
1	Okres przedszkolny	4-7	Wychowanie przez pracę w przedszkolu, kontynuujące zapoczątkowaną pracę w domu rodzinnym, czyli preorientacja zawodowa
3.	Okres wczesnoszkolny-nauaanie zintegrowane	7-10	Wychowanie przez pracę kontynuujące preorientację i orientację zawodową	Poznawan* pracy ludzkiej, kształtowanie stosunku do pracy
4.	c d kształcemaogołnego podstawowego, nauczanie blokowe i przedmiotowe w gimnazjum	10-16	Wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne, kontynuacja onentacji 1 poradnictwa zawodowego	Rozpoznanie ogólnych właściwości pracy zawodowej oraz zdołnośa zainteresowań i postaw przydatnych w różnych rodzajach prac zawodowych
5.	Kształcenie ponadgimnazjalne o charakterze ogolnym (licea ogólnokształcące) i ogolno-zawodowym (licea profilowane)	16-19	Wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne, kształcenie prozawodowe
6.	Kształcenie ponadgimnazjalne o charakterze zawodowym (zasadnicze szkoły zawodowe, technika, szkoły wyższe)	16-24	Wychowanie przez pracę i do pracy w procesie nauki poprzez kształtowanie stosunku do pracy oraz czynności zawodowych przekształconych w umiejętności i sprawność	Kształtowanie posuw w stosunku do pracy. Kształtowanie umiejętności jako elementu kwalifikacji zawodowych
7.	Kształcenie w procesie pracy zawodowej w różnych formach i postaciach ze względu na jej wymagania	25-65	Wychowanie przez pracę wyrażone stosunkiem do pracy, jakością wykonywanych wytworów pracy itp. Kształtowanie nowych umiejętności, będących pochodną postępu naukowego i cywilizacyjnego itp.	Dochodzenie do mistrzostwa zawodowego jako wymk angażowania człowieka. Udział w produkcji nowych wytworów pracy

Rysunek 6 i tabela 1 dowodzą znaczenia dla człowieka procesu wychowania przez pracę, które ma miejsce w całożyciowym rozwoju.

Rodowód zagadnień wychowania do pracy i przez pracę wiedzie do poznawania czynności wykonywanych przez człowieka, będących podstawą jakiejkolwiek pracy i przysposabiania dzięki niej otoczenia do jego potrzeb. Taki charakter miały czynności człowieka prehistorycznego, który w drodze samouctwa, a następnie poprzez naukę u mistrza, np. tkacza, kamieniarza (zob. Nowacki 1967,2004; Wachowski 1968), opanowywał kolejne czynności. Metodę tę w okresie

B Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

28    Rozdaał 1. Praca jako kategoria naukowa starożytnym nazwano nauką u mistrza (Wachowski, 1968), a w okresie oświecenia dopracowano się swoistej, trójstopniowej procedury opartej na terminowaniu. Jego istota wyznaczana przez kolejne stopnie - terminatora, czeladnika i mistrza - pozwalała opanować czynności procesu pracy, tj. realizować idee wychowania przez pracę. W ten sposób uczono nie tylko pracy, ale i wychowawczo oddziaływano na pracownika, poprzez kształtowanie stosunku do pracy oraz postaw właściwych dla procesu pracy w trakcie jej wykonywania. Zatem wychowanie przez pracę i do pracy odbywa się poprzez edukację formalną i nieformalną, która umożliwia przygotowanie człowieka do pracy, a następnie doskonalenie w niej, dzięki czemu człowiek wykonuje czynności w procesie pracy i kształtuje postawy zawodowe.

Współczesne metody nauczania pracy mają na celu nie tylko dobre przygotowanie człowieka do wykonywania czynności na szkoleniowych stanowiskach pracy (warsztaty w szkołach, szkoły ćwiczeń w przedsiębiorstwach), ale również szybkie ich opanowywanie, co zawdzięczamy metodzie TWI (Teaching with In-dustry) wprowadzonej w USA przez Henry ego Forda (1863-1947).

Teraźniejszość nawiązuje do wątków bliskich rozpatrywanym problemom, a wyrażają je idee wychowania przez pracę i do pracy, które były upowszechniane przez szkoły progresywistyczne wprowadzone przez Johna Deweya (1859-1952), a kontynuowane w innych modelach szkoły m.in. Henryka Rowida (1877-1944), czy Georga Kerschensteinera (1854-1932). Według niech każde dziecko miało uczyć się przez działanie, dzięki czemu uczeń nie tylko rozwiązywał pojawiający się przed nim problem, ale również poznawczo poszerzał swoje doświadczenie.

Bezpośredni udział w wykonywaniu czynności w procesie pracy pozwala zrozumieć jej cel końcowy, którym są efekty pracy. Te mogą mieć postać wytworów, świadczonych usług lub działań o charakterze badawczym czy twórczym. Charakter wytworów legł u podstaw wyodrębniania poza czynnościami samoobsługowymi - czynności swoistych dla procesu pracy, których ukształtowanie pozwala rozpatrywać problemy wychowania przez pracę w aspekcie aktywizującym. Ów aspekt jest charakterystyczny dla pracy:

■    .wytwórczej związanej z działalnością produkcyjną, której wynikiem są produkty materialne,

■    twórczej, której wynikiem są dzieła naukowe, teorie, projekty budowlane i techniczne, a także obrazy, kompozycje muzyczne, dzieła literackie i wytwory należące do innych dzieł sztuki,

■    usługowej, polegającej na tworzeniu warunków do prawidłowego i możliwie najlepszego zaspakajania potrzeb zarówno materialnych, jak i duchowych" (Wia-trowski, 2000, s. 153-154).