klsti281

310

K. MOSZYŃSKIKULTURA LUDOWA- SLOWIAŃ

siedżiby ludów, których kultura podlega badaniom. Weźmy przykład. Na podstawie pośrednich i bezpośrednich wskazówek języka wykazano, powiedzmy, że pewien lud posługiwał się powszechnie w danym, przybliżonym okresie czasu takim a takim wytworem, lub typem wytworu. Z drugiej strony na podstawie faktów etnografji i prehistorii wykazano dla danego okresu przybliżony geograficzny zasiąg wytworu, czy typu, o który chodzi. Łącząc obie wskazówki, stawia się wniosek, iż lud, wzięty pod uwagę, mógł w danym okresie czasu zamieszkiwać te i te kraje, nie mógł zaś zamieszkiwać innych.

Oczywiście wszelkie w tym względzie wywody tej nowej dziedziny naszej nauki, będą musiały być gruntowane nie na paru jakichś faktach, lecz na całym ich szeregu, a opracowując je, etnograf i lingwista, będą musieli pozostawać w najściślejszym i nieprzerwanym kontakcie z archeologiem-prehistorykiein.

321. Typ okółkowy (fig. 282, 3) mniej nas tu zajmuje; spotyka Się, gdy chodzi o ziemie słowiańskie, niemal wyłącznie na zachodzie półwyspu bałkańskiego. Zaczątki jego można jednak widzieć już w odmiamei przęślicy iglicowej z okółkowo rozłożonemi wyrostkami. Naogół panuje on dokoła morza Śródziemnego, gdzie znany jest w formach pochodnych już w starożytnym Egipcie; poza tern wzdłuż Atlantyku i mórz północnych otacza niejako Europę, sięgając w swych pierwotnych postaciach do Łotwy, a może i nieco dalej na północny wschód. Wyjątkowo przytrafia się i w Europie środkowo-wschodniej; znam np. jeden typowy egzemplarz okółkowej przęślicy z Siedmiogrodu.

Typ widełkowy (fig. 282, 1, 2) daje zarówno na Bałkanach, jak i w Europie płd.-za-282.-l.Przęślicawidełko- chodniej szereg wyraźnych, zupełnie stopniowa. Poroj, Dfcbrsko, Mące- y-ych przejść do łopatkowatogo. I nawet na donja (Wg St. Kostova, Wielkorusi łopatkowate przęślice miewają cha-Izv. za naród. etn. muzei , .    ,    . ,    .    , _v    .

fijsko, Bułgar ja (ib. 30, fig, 5).

V Sofija, t. 4, r. 1924, str. ^rakterystyczne upiększenia u góry łopatki — 26, fig! ’ i). —' 2. Takaż* prawdopodobnie Ostatnie ślady końców dawnych przęślica. PałćWn, Tetov- widełek. Co do zasięgu tego typu, to leży on sko, Macedonja(ib., fig.2). wewnątrz południowego, bałkańsko-pirenej-rzęślicą okółkowa. >0- _skieg₀ zasięgu przęślic łopatkowatych.

322. Typ łopatkowaty (fig. 288, 1—3, 284 i 285) należy znowuż do bardziej dla nas zajmujących. Jak już wiemy (ob. § 315) zasiąg jego rozpada się na dwie połowy: południową i północną. Południowa część zasięgu rozpoczyna się w zachodniej Bułgarji, i, mieszając się naprzód z zasięgami innych typów, dość czysto przejawia się następnie zwłaszcza