IMG99

V. Teoria opodatkowania

550

Rysunek 17.3. Źródła dochodów federalnych w latach 1937-1997. Znaczenie ceł I akcyzy oraz podatku dochodowego od przedsiębiorstw maleje wraz z upływem czasu, a rośnie udział podatków od płac, czyli składek na ubezpieczenia społeczne. Źródło: U.S. Department of Commerce, Bureau of Economfc Analysis, National Income and Product Ac-counts of the United States: 1929-1982; Sun/ey of Current Business, wrzesień 1988 i maj 1998, tabl. 3.2,

Pojawiły się również wyraźne trendy w kształtowaniu się dochodów budżetowych na poziomie stanowym i lokalnym, pokazane na rysunku 17.4. Dochody te są coraz bardziej zależne od podatku dochodowego i podatku od sprzedaży, a maleje znaczenie podatków majątkowych.

W większości państw europejskich w ciągu ostatnich dekad wzrosło znaczenie podatku od wartości dodanej. W Stanach Zjednoczonych znacznie ważniejszy niż w innych krajach rozwiniętych jest podatek dochodowy od osób fizycznych, jak to wynika z rysunku 17.5.

Pięć pożądanych cech systemu podatkowego

Podatki są nieuchronnie dolegliwe. Nic więc dziwnego, że konstruowanie systemu podatkowego zawsze było przedmiotem znacznych kontrowersji. Ujmując sprawę najprościej, można stwierdzić, że większość ludzi życzyłaby sobie zmniejszenia własnych obciążeń podatkowych. Można też wymyślić całkiem przekonujące argumenty na uzasadnienie

Rysunek 17.4. Źródła dochodów stanowych l lokalnych w latach 1937-1997.

Udział podatku majątkowego w dochodach stanowych i lokalnych znacząco zmalał w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat, natomiast na znaczeniu zyskały inne źródła (przede wszystkim podatek od sprzedaży i dotacje federalne).

Źródło. U-S. Department of Commerce, Bureau of Economłc Analysis, National fncome and Product Accounts of the United States: 1929-1982; Sunrey of Current Business, wrzesień 1968 i maj 1908. tabi. 3.3

tezy, że inni powinni płacić więcej. Rządy, próbując znaleźć najlepsze sposoby zapewnienia dochodów budżetowych, opierają się na pewnych ogólnych zasadach. Istnieje pięć powszechnie akceptowanych cech „dobrego” systemu podatkowego:

1.    Efektywność ekonomiczna: system podatkowy nie powinien kolidować z efektywną alokacją zasobów.

2.    Prostota administracyjna: system podatkowy powinien być prosty i względnie tani w zarządzaniu.

3.    Elastyczność: system podatkowy powinien być w stanie łatwo reagować (w niektórych przypadkach automatycznie) na zmiany warunków gospodarowania.

4.    Odpowiedzialność polityczna: system podatkowy powinien być tak skonstruowany, aby podatnicy mogli sprawdzić, ile płacą, i ocenić, w jakim stopniu system ten odzwierciedla ich preferencje.

5.    Sprawiedliwość: system podatkowy powinien sprawiedliwie traktować różne jednostki.