IMGB14 (4)

120 3 Medit wytworem i kreatorem współczesnej kultury - kulturowe uwarunkowani

media gadżety, czyta magazyny propagujące konsumpcyjny styl życia Nr

““i—JjUe bi

SI muz^j^{ę się}tt

go. że jest globalnym nastolatkiem, który jeździ na rolkach, słuchając wej czy rockowej, że ogląda różne - z mojej perspektywy - „niezbyt mądre’’^{1 pu,}V Nie boję się mediów i nie boję się mikroelektroniki. Zjawiska, które ? istnieją, jednak nie znaczy to, że muszą nad nami dominować. Pamiętajmy-^⁰^ wie The Tmman Show i Matrix wyszli poza narzucane im medialne tożsamo' • Remediów powstał jako kolejny etap logiki rozwoju cywilizacji Zachodu; nie Spl 3 go kwestionow ać. Jest to bowiem nasz świat. Problemem jest to, w jaki sposób

i_y§tai\.

U

sować się do niego i wykorzystać możliwości, jakie dają media, do refleks /

kształtowania własnej tożsamości.

iii

Chciałbym się tutaj odwołać do dwóch koncepcji: (1) poststrukturalizmu k wywodzi się z myśli Michela Foucaulta, (2) pedagogiki kultury popularnej. W per<! tywie poststrukturalizmu ludzie nie są ofiarami mediów - wyalienowaną, jedno * miarową i pasywną masą, wpatrującą się „tępo” w telewizor czy ekran kompute Twierdzi się. że przekazy medialne mają charakter „otwarty”, a odbiorcy mogą _na(j' wać im własne znaczenia, interpretować je w sposób indywidualny. John Fiske (19§g s. 223-239) mówi nawet w tym kontekście o „semiotycznej demokracji”. I tu pojawia się miejsce dla interdyscyplinarnej w swojej istocie pedagogiki medialnej podejmującej problemy kultury popularnej. Jej celem byłoby kształtowanie refleksyjnej postawy wobec mediów, a także kształtowanie umiejętności krytycznego dekodowania przekazów medialnych. Jednak absolutnie nie chodzi tutaj o obsesyjne szukanie słabych punktów mediów. Media bowiem - wykorzystywane w sposób umiejętny - mogą wzbogacić naszą tożsamość, pomóc uwolnić się od narzuconych nam w trakcie socjalizacji, często bardzo jednostronnych, sposobów postrzegania świata. Dając wgląd w różnorodne kultury i systemy znaczeń, pozwalają nam - jak to ująłem w jednej z moich książek - na „przerywanie własnego scenariusza epistemologicznego” (por. Melosik, s. 47-57). Oto dzięki mediom możemy zrozumieć, że to, co uważaliśmy za uniwersalne i absolutne (bo własne) jest tylko partykularną konstrukcją społeczną, wytworem danego miejsca i czasu. Media czynią ludzi otwartymi na nowe doświadczenia, uczą tolerancji wobec różnicy i różnorodności.

Warunkiem sukcesu pedagogiki medialnej wydaje się być przy tym szacunek dla aspiracji kulturowych młodzieży. Trzeba pamiętać, że to nie nauczyciel od matematyki i Pani od polskiego, lecz Michael Jordan i Britney Spears kształtują wzory osobowe; to nie treść Lalki Bolesława Prusa czy Trenów Jana Kochanowskiego jest dyskutowana na dużej przerwie, lecz artykuły drukowane w „Cosmopolitan” i „strategie przetrwania” ostatniej przebojowej gry komputerowej. Coraz częściej młodzież przed południem tylko odsiaduje swoje godziny w klasie szkolnej, natomiast po południu z zapałem oddaje się zajęciom uważanym przez nią za sensowne: lekturze „Elle” czy „CD-Action”, dryfowaniu przez internetową „wirtualną rzeczywistość”, śledzeniu przebiegu meczu koszykarskiego amerykańskiej ligi NBA, słuchaniu muzyki popowej czy rockowej.

W przeszłości kultura popularna funkcjonowała poza pedagogiką, była postrzegana bowiem jako niepoważna i niedojrzała. Zapominano, że ignorowanie kultury popularnej jest równoznaczne z ignorowaniem młodzieży i prowadzi nieuchronnie do ignorowania

pedagogiki przez młodzież. Kultura popularna (a wraz z nią media) może zatem stanowić istotną płaszczyznę działania pedagogicznego. Media mogą odegrać pozytywną rolę ^ Icształtowaniu kultury współczesnej, a pedagogika — konstruktywnie wykorzystać me-jjg. Konieczna jest jednak w tej dziedzinie poważna i rzeczowa refleksja.

Pytania i zadania kontrolne

j. Jaka rolę odegrały media w historii cywilizacji?

2.    Zaprezentuj poglądy na komunikacje społeczną za pośrednictwem mediów.

3.    Omów teorię determinizmu medialnego.

4.    Przedstaw poglądy na związki technologu ze społeczeństwem.

5.    Wymień i omów podstawowe koncepcje społeczeństwa informacyjnego.

6.    Co wynika z różnych definicji społeczeństwa informacyjnego dla edukacji?

1. Jakie są podobieństwa i różnice między społecznością internetową a światem rzeczywistym?

8.    Omów społeczne korzenie mediów.

9.    Na czym polega masowość, szybkość i presja chwili w mediach?

10.    Jaki wpływ na edukację ma język mediów interaktywnych?

11.    Scharakteryzuj problem tożsamości w mediach.

12.    Jakie jest miejsce mediów w kreowaniu współczesnej kultury?

13.    Jaka jest rola mediów w zrozumieniu innych kultur?

14.    Jak media regionalne stymulują rozwój kultury?

15.    Jaka jest rola mediów w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego?

16.    'Wymień i omów kulturotwórcze funkcje mediów.

17.    Jakie związki występują między manipulacją w mediach a tworzeniem współczesnej kultury?

18.    Na czym polega wychowanie przez media?

19.    Omów problem granic wolności mediów.

20.    Zaprezentuj kulturowe i sytuacyjne uwarunkowania rozumienia informacji.

21.    Opisz rolę mediów w dobie globalizacji.

22.    Jakie działania powinna podjąć pedagogika w społeczeństwie konsumpcji i kultury popularnej?

23.    Kogo nazywamy globalnym nastolatkiem?

Literatura podstawowa

Gajda J., Juszczyk S., Siemieniecki B., Wenta K. (2002) Edukacja medialna, „Multimedialna Biblioteka Pedagogiczna”, Wydaw. A. Marszałek, Toruń.

Gajda J. (red.) (2000) O nowy humanizm w edukacji, Wydaw. Impuls, Kraków.

Juszczyk S. (2000) Człowiek w świecie elektronicznych mediów - szanse i zagrożenia, Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Kerckhove D. de (1996) Powłoka kultury. Odkrywanie nowej elektronicznej rzeczywistości, tłum, W. Sikorski, P. Nowakowski, MIKOM, Warszawa.

Melosik Z. (1996) Tożsamość, ciało i władza. Teksty kulturowe jako teksty pedagogiczne. Edytor. Poznań -Toruń.

Postman N. (2002) Zabawić się na śmierć. Dyskurs publiczny w epoce show-businessu. Ml ZA. W arszawa. Siemieniecki B. (2003) Technologia informacyjna w polskiej szkole. Stan i zadania. ..Multimedialna B* blioteka Pedagogiczna”, Wydaw. A. Marszałek, Toruń.