P4290159

POSTULATY BADAWCZE I METODOLOGIA

pał niewątpliwie największy. Powodowało to również tworzenie pewnych paradygmatów badawczych, które po 1989 r. albo zostały odrzucone, albo pp prostu obumarły. Często do spraw, które w ramach tych paradygmatów ’ ; lltd&no, później już nie wracano, a stan wiedzy na ich temat pozostał na ^ poziomie literatury wytworzonej pod wpływem minionej rzeczywistości.

Wymienione zjawiska miały, jak mi się wydaje, istotny wpływ na badania Hpaukowe i trzeba je uwzględnić, żeby zrozumieć zmiany po 1989 r., a także || pewne braki w historiografii polskiej dotyczącej nie tylko XIX w.

Warto tu zwrócić uwagę na jeszcze jedną sprawę: kierunek przemian w środowisku badaczy XIX w. Nie mam szczegółowych, aktualnych H danych na ten temat, ale pozwolę sobie przytoczyć ustalenia z końca lat p 90¹. Obejmują one lata 1992-1996. Na przykładzie Bibliografii historii I Polski zestawiono statystykę publikacji związanych z różnymi epokami. | Opracowania dotyczące XIX w. stanowiły w tym okresie mniej więcej jed-| ną piątą ogółu tekstów historycznych - około 17-18%. Przy tym zauwa-1 żalna była lekka tendencja spadkowa. Ale nie było jeszcze widać jakiegoś [ dramatycznego zerwania po 1989 r. z problematyką dziewiętnastowieczną. Wydawałoby się, że sytuacja w pierwszej połowie lat 90. wieku XX nie jest zła. Liczba publikacji wcale nie musi jednak świadczyć o jakości opracowania pewnych tematów - i to jest oczywiście słabość tej metody. Warto więc zwrócić uwagę na inną wyraźną tendencję, która również bardzo mocno zarysowała się w latach 90., a dotyczyła środowiska badaczy XIX w. Znowu muszę operować niepełnymi danymi, ponieważ nie przeprowadzono dokładnych studiów na ten temat. Powołuję się na ustalenia prof. Sławomira Kalembki². Udało mu się przebadać około 60% osób zajmujących się wiekiem XIX. Na 22 instytucje, do których zwrócono się o informacje na ten temat, odpowiedziało 13, czyli 59% zapytanych. Na podstawie tej, niepełnej oczywiście, próby badawczej można wywnioskować zarysowywanie się już wtedy niepokojących tendencji. Okazało się, że w przed 1996 r. ponad 56% osób prowadzących badania nad XIX w. to profesorowie, doktorzy habilitowani, często już w zawansowanym wieku. Doktorzy, czyli ich potencjalni następcy, stanowili 39%, a magistrzy - a więc kolejne pokolenie, od którego zależały losy historiografii XIX w. w naszym stuleciu, tj. w wieku XXI - stanowili przed 1996 r. zaledwie 8%. Tymczasem najmłodsza kadra naukowa, aby zapewnić kontynuację, powinna była stanowić około 20-30%. W sumie było to około 290 osób.

1

   S. Kalembka, Zadania historiografii polskiej wobec porozbiorowych dziejów Polski, lw:l XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich. Wrocław 15-18 września 1999 roku. Pamiętnik, t. 2, cz. 2, Toruń 1999, s. 117-123.

2

   Ibidem.