PB040735

268 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

6.3. Deratyzacja’

Termin ten oznacza tępienie szczurów i innych gryzoni w zorganizowany sposób za pomocą różnych zabiegów. Nazwa pochodzi z języka łacińskiego od wyrazu rattus szczur oraz przedrostka zaprzeczającego de-.

Gryzonie są nosicielami i przenosicielami wielu zarazków, tak więc deratyzacja w pomieszczeniach dla zwierząt jest bardzo ważnym elementem zwalczania chorób zakaźnych i zaraźliwych. Do najczęstszych chorób zwierząt hodowlanych, przenoszonych przez gryzonie, należą:

•    bakteryjne: kolibakterioza, salmonclloza, pastereloza, leptospiroza, |j. sterioza, tularemia, bruceloza, gruźlica

•    pasożytnicze: toksoplazmoza, włośnica

•    choroby wirusowe, jak np. choroba Aujeszky, wścieklizna, wąglik, influenza

•    choroby grzybicze.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że powyższe choroby są również zoo-nozami, a zwalczanie szkodników jest podstawą dla bezpieczeństwa żywności zwierzęcego pochodzenia.

Zakażenie zwierząt fermowych chorobami odszczurzymi zachodzi głównie w konsekwencji kontaminacji paszy kalem i moczem gryzoni w zakładach paszowych jak i na terenie gospodarstwa. Ważnym wektorem chorób są owady (pchły, kleszcze, komary i muchy), jednak możliwe jest również zjedzenie osłabionego lub martwego gryzonia przez zwierzę hodowlane, czego konsekwencją może być zakażenie włośnicą (Ignatowicz, 2003).

Oprócz strat wynikających z rozprzestrzeniania się groźnych chorób zakaźnych u zwierząt i ludzi, do konsekwencji obecności gryzoni zaliczyć należy również straty gospodarcze wynikające z:

•    bezpośredniego zjadania i niszczenia paszy

•    niszczenia konstrukcji budynków inwentarskich

•    niszczenia instalacji elektrycznej i telefonicznej, wodnej i sanitarnej, komputerowej, urządzeń sterowniczych itp.

•    wywoływanie pożarów (skutek uszkodzenia instalacji elektrycznych).

Do najczęściej występujących gryzoni w Polsce należą szczuty (szczur wędrowny i śniady) oraz myszy (mysz domowa, mysz zaroślowa i mysz polna).

Rzadko zdarza się, aby w budynkach inwentarskich zasiedlonych szczurami bytowały jednocześnie myszy ze względu na silną konkurencję

‘ Autor: lek. wet. Michał Kulok ^ńć przestrzenie podpodłogowe, głęboka ściółka), a myszy strefy $ _np, poddasza użytkowe. ^ł Walkę z gryzoniami w wielkostadnej hodowli utrudnia fakt, że szczuli wprowadziły się do pomieszczeń, nie muszą ich opuszczać dla ^ukiwania pokarmu i żyją w takich samych optymalnych dla siebie wa-nkacl* ^zwi^erz?^ta gospodarskie, jednocześnie silnie rozmnażają się, ^•-bowiem pod dostatkiem paszy i wody, jak również nie są niepokojone ‘ _z człowieka. Przy obecnych systemach żywienia, zwłaszcza w obiek-wielkostadnych (fermy) w zasadzie nie jest możliwe niedopuszczenie Lyzoni do paszy lub wody.

. jłv tymi gatunkami. Jednak może istnieć tam podział „stref wpływów" szczury zasiedlają sektory budynku stale zacienione (kanały kanaliza-

(kanały

oświe-

⁰ Walka z gryzoniami w obiektach fermowych powinna być przeprowadzana w oparciu o dwa filary w postaci zapobiegania oraz zwalczania:

1) działania profilaktyczne - powinny być głównym narzędziem postępowania w zakresie zabezpieczenia zakładu przed obecnością szkodników. Składają się na nie:

a)    pozbawienie podstaw egzystencji - osiągane poprzez takie zabezpieczenie konstrukcyjne budynków, które uniemożliwia:

•    wniknięcie - szczelność murów, drzwi, okien, zabezpieczenie dróg wentylacyjnych, podajników paszy

•    zakładanie gniazd - zabezpieczenie wszelkiego rodzaju otworów, nisz, które mogą być miejscem zagnieżdżenia gryzoni

•    dostęp do źródeł pokarmu oraz wody - najtrudniejsze do osiągnięcia; dotyczy głównie odpowiednio szczelnego magazynowania pasz jak również odpadów.

Zabezpieczenie konstrukcyjne dotyczy nie tylko samego budynku, ale również otoczenia. Teren gospodarstwa powinien być utrzymany w nienagannym porządku, co umożliwia precyzyjną inspekcję obiektu, oraz możliwość szybkiego wykrycia śladów obecności gryzoni (fot. 6.1. i 6.2).

b)    monitoring obecności gryzoni - związany jest bezpośrednio z regularnymi inspekcjami nadzorowanego terenu. Ocenie podlegają:

•    ślady pozytywne - wskazujące na obecność gryzoni w obiekcie: zapach, obecność odchodów, ślady żerowania, obecność nor, specyficzne zabrudzenia, fizyczna obecność, wydawane odgłosy

•    ślady negatywne - wskazujące na brak obecności gryzoni w obiekcie: pajęczyny, pył, kurz i inne zabrudzenia na drogach przejścia szkodników.