PB040759

316 Higiena ł dobrostan zwierząt gospodarskich

Produkt taki oparty jest na naturalnych reakcjach biochemicznych zintensy. fikowanych w sztucznie wytworzonych, optymalnych warunkach, zapew-niających ponadto możliwość sterowania tymi procesami. Proces minerali-zacji biomasy jest procesem egzotermicznym, czyli przebiegającym z wy-dzielanicm ciepła, które powoduje wzrost temperatury biomasy nawet do 70 °C. Temperatura będąca rezultatem aktywności biologicznej mikroorganizmów powoduje zniszczenie wielu organizmów patogennych obecnych w gnojowicy (Kroguiec, 1995),

W procesie kompostowania zachodzą dwa równolegle procesy biochemiczne:

*    mineralizacja - polegająca na utlenieniu substancji organicznej do dwutlenku węgla, wody, azotanów, siarczanów, fosforanów i innych składników w najwyższym stopniu utlenienia; są to reakcje egzotermiczne prowadzące do samozagrzewania się pryzm

*    humifikacja - polegająca na syntezie składników rozkładu w wielkocząsteczkowe substancje próchniczne.

Do kompostowania nadaje się zwłaszcza obornik i ściółka drobiowa. Efektywność higienizacji w trakcie procesu zapewnia temperatura 55-60 *C utrzymywana przez co najmniej 3 dni (Pereira-Neto, 1988). W przypadku gnojowicy rozdział frakcji na stałą (podlegającą kompostowaniu) i płynną daje dobre efekty. Now&k (1994) i Piachy i wsp. (1995) stwierdzili istotny spadek liczby bakterii i grzybów oraz jaj pasożytów w kompostowanej frakcji stałej z gnojowicy świńskiej. Należy podkreślić, że nie prowadzi się kompostowania odchodów zwierzęcych w przypadku wystąpienia chorób zwalczanych z urzędu ze względu na trudności w monitorowaniu procesu. Zaleca się wówczas dezynfekcję chemiczną.

Z punktu widzenia technologii kompostowanie można prowadzić w pryzmach lub reaktorach, bez lub z dodatkowymi materiałami strukturo-twórczymi.

Najczęściej stosowaną metodą kompostowania jest metoda pryzmowa. Metoda ta polega na usypywaniu z obornika lub frakcji stałej gnojowicy, pryzm oraz okresowym przerzucaniu ich celem napowietrzania. Podczas kompostowania w warunkach naturalnych odpady układa się w pryzmy o przekroju poprzecznym w kształcie trapezu o wysokości 1,5-2,0 m, szerokości podstawy 3,0-6,0 m i długości najczęściej 30-60 m. Przebieg procesu w każdej pryzmie powinien być kontrolowany przez pomiar temperatury, wilgotności oraz przestrzeganie terminów przesypywania materiału w pryzmie (Rosik-Dulewska, 2000).

Trudności z kontrolą zapachów w kompostowniach otwartych oraz ^awnienia technologii mieszania powodują, że coraz częściej poleca się ripostowanie w reaktorach zamkniętych.

' fiiijbardziej efektywnymi sposobami kompostowania są technologie joiporowe przy zastosowaniu bioreaktorów lub kompostowni kontenero-»»ch. umożliwiających pełne sterowanie warunkami procesowymi, a także J$ciwc mieszanie biomasy (Kosińska i Jędrczak, 1997). Zapewnia to (ównomieme oddziaływanie temperatury na drobnoustroje..

'Kompostowanie z udziałem bioreaktorów jest prowadzone w dwóch

etapach:

i I etap - kompostowanie wstępne w urządzeniach (bioreaktory otwarte i zamknięte)

. n etap - dojrzewanie kompostu w pryzmach lub komorach zamkniętych.

W reaktorze kompostowanie wstępne trwa 7-10 dni w fazie tlenowej, przez doprowadzanie odpowiedniej ilości powietrza. Następnie temperatura wzrasta do ok. 70 °C. Po zakończeniu I etapu wsad jest kierowany na pola kompostowe, gdzie dojrzewa. Cykl ten trwa 2-4 miesiące, a następnie masa kompostowa kierowana jest na sita bębnowe, które są urządzeniami czyszczącymi. Uzupełnieniem technicznego wyposażenia bioreaktora są: instalacja obiegu odcieków, instalacja wentylacyjna filtrem biologicznym, instalacja doprowadzająca powietrze do procesu.

Zaletami tego systemu są:

•    brak uciążliwości zapachowej dzięki odpowiednio skonstruowanym ¹ filtrom

•    zamknięty obieg wody > higienizacja wsadu

. optymalne sterowanie procesem

•    dobra jakość kompostu.

Odkażające działanie procesu kompostowania

Kompostowanie uważa się za efektywny proces eliminacji drobnoustrojów, jakkolwiek w przypadku zbyt niskiej temperatury w trakcie tego procesu pewna liczba mikroorganizmów może przeżywać. Sidhu i wsp. (2001) wskazują, iż antagonistyczne działanie drobnoustrojów autochtonicznych na patogeny obniża się wraz z czasem przechowywania kompostu. Najintensywniejsza eliminacja mikroorganizmów chorobotwórczych ma miejsce w okresie 2 pierwszych tygodni kompostowania. Dojrzałość kompostu nie gwarantuje, iż jest on bezpieczny pod względem higienicznym.