SNV36272

$i?P, _te przeświadczenia autora. Ze w tych krótkich, najczęściej alegorycznych U p|| zapisywanych w ciągu lat jakby na marginesie głównych poczynań ;Ckich, poeta zawarł najpełniejszy, choć zróżnicowany wewnętrznie opis

1 _uCZy skromności, poczucia miary, przestrzega przed pychą, zadufali kłania pozorne wartości. Przede wszystkim jednak rozpoznaje i celnie _najbardziej istotne mechanizmy rządzące światem i ludzkim po-HU|r| Dość powszechnie uważa się, że bajki ujawniają najbardziej

■ ludzkiego losu

aktualny wówczas i uniwersalny po dziś dzień, choć rzadko obecny w żywym czytelniczym obiegu.

Wielokrotnie zwracano też uwagę, że pomysły wielu bajek czerpie Krasicki z wielowiekowej tradycji gatunku: samo tylko wymienienie nazwisk poprzedników, od Ezopa i Pilpaja poczynając, zajęłoby bardzo dużo miejsca, zai czasy oświecenia przyniosły w Europie i w Polsce nową falę popularności tego gatunku. Krasicki nie mógł więc być w tym zakresie oryginalny, gdyż -jak zauważył Zbigniew Goliński — wobec olbrzymiego „dorobku kultury bajkopisarskiej wschodniej i europejskiej zdobywanie się na oryginalność fabularną i tematyczną oznaczać by musiało zejście z drogi głównej na wąziutkie pobrzeże lub silenie się na dziwactwa. Repertuar bajki, zwłaszcza zwierzęcej, był w momencie podjęcia prób pisarskich przez Krasickiego dawno zamknięty. Pozostawało odnaleźć własne rozwiązania literackie, umieć artystycznie przyswoić ten wielki dorobek literaturze polskiej i polskiej refleksji intelektualnej”. I na tym polu Krasicki odniósł sukces ogromny. Przyjęło się mówić o bajce ezopowej, lafontaine’owskiej — a Wacław Woźnowski słusznie twierdzi, że należy też mówić o epigramatycznej bajce Krasickiego. Zerwał on bowiem z rygorystyczną formą czterowiersza nie określając z góry wielkości utworu i zapobiegając w ten sposób monotonii zbioru. Operując rozmiarami różnymi (choć przeważają utwory cztero-, sześcio- i ośmiowersowe) osiąga maksymalną zwięzłość i sugestywność przedstawianych sytuacji i zdarzeń oraz wyrazistość bohaterów i wydobywa w ten sposób intelektualny charakter bajek.

Narracyjne Bajki nowe także dalekie są od zasady biernej kontynuacji La Fontaine’a. I tu, twórczo przekształcając formy gatunkowe, tematy i motywy literackie, tworzył utwory całkowicie własne, noszące piętno talentu artystycznego i umysłowości XBW. Jego filozofia w obu zbiorach jest sceptyczna, a często i pesymistyczna. Często też pozornie pogodne, anegdotyczne przypadki zwierząt i ludzi, ptaków i rzek odkrywają prawdę o bezwzględności praw, o przemocy silniejszych, ale też o głupocie i naiwności słabszych, o potrzebie poprzestawania na małym i o niewystarczalności takiej postawy; o krótkowzroczności dumnych planów i zawodności codziennych zmagań z losem; o niemożności trafnego rozpoznania tego losu. Gorzkie są refleksje bajek Krasickiego, lecz wypowiadane ze spokojem, bez oburzenia, bez wewnętrznych protestów i dramatycznego rozdzierania szat. Tak, jakby samo Uwiadomienie sobie i czytelnikom stanu faktycznego przynieść już mogło wewnętrzny spokój. Przeciw naiwnym złudzeniom bronią staje się sceptyczny 4ptts. pesymistyczna mądrość, ironiczny cudzysłów.

447