SNV36375

Pociągnęła go zapewne możliwość zagrania „pierwszego heroicznego szaleń_c. [...] w teatrze klasycznym” (Sismondi).

Szekspirowskie realizacje Bogusławskiego — przeniesiony ze Lwowa n-warszawską scenę Hamlet i późniejszy Makbet (adaptacja Schillera w tłumaczeniu Stanisława Regulskiego, 1812), ocalające z oryginału obraz wię>j zjawisk materialnych z nadprzyrodzonymi, należały do tego nurtu recepcji Szekspira w Polsce, który Mochnacki oszczędził w swoim bezwzględnym ataku na Ducisowskie przeróbki. Najbardziej także uzasadniały irytację Jana Śniadeckiego z powodu rujnującego racjonalistyczny ład wpływu angielskiego pisarza która spotkała się z bezpośrednią ripostą Mickiewicza w motcie do ballady Romantyczność.

*

Po złożeniu dyrekcji nie zerwał Bogusławski z teatrem, pozostając w zespole jako aktor i dostarczając mu dalszych tekstów —już wyłącznie librett operowych; ostatnim był Wolny strzelec Webera (4 lipca 1826). W miesiącach letnich organizował własne występy gościnne; w 1815 grał w Kaliszu, w 1816 w Wilnie i Poznaniu, w 1817 w Wilnie i Mińsku Litewskim. Zajął się pisaniem swego, nieocenionego dziś pamiętnika — Dzieje Teatru Narodowego, biografii aktorów oraz opracowywaniem do druku swoich teatralnych sztuk wraz z komentarzami. W 1819 rozpoczął starania o rozprowadzenie prenumeraty na przygotowywaną edycję; zaplanowana była na 15 tomów, wydanych zostało 12, pierwsze trzy ukazały się w roku 1820, ostatnie już pośmiertnie. W 1823 r. odbył swój ostatni teatralny wojaż, kierując w zastępstwie Osińskiego występami jego zespołu w Płocku, Poznaniu i Kaliszu. W dwa lata później osiedlił się w otrzymanej tytułem emerytury wsi Jasień, należącej do rządowej ekonomii Lubochnia w powiecie brzezińskim. Zachował jednak swoje warszawskie mieszkanie w dzierżawionym dworku na Nowolipiu. W utworzonym po rezygnacji Osińskiego w lipcu 1825 zrzeszeniu aktorów pełnił funkcję doradcy, a następnie przewodniczącego komitetu kierowniczego aż do rozwiązania zrzeszenia w czerwcu 1827. Dnia 20 listopada tego roku wystąpił po raz ostatni na scenie w roli Fryderyka II w komedii Koszyk wiśni.

Zmarł w Warszawie 23 lipca 1829 roku i pochowany został na cmentarzu powązkowskim; grób się nie zachował. W roku 1862 wmurowana została w ścianę kościoła na Powązkach tablica z popiersiem Bogusławskiego, na której umieszczono dwuwiersz:

Krzywdzące głos ojczysty mniemania umorzył,

Pisał, grał i grających na czas późny stworzył.

W roku 1936 został wzniesiony przed Teatrem Wielkim w Warszawie pomnik Wojciecha Bogusławskiego dłuta Jana Szczepkowskiego. Zniszczony w czasie drugiej wojny światowej, został zrekonstruowany i ponownie odsłonięty na dwustulecie Teatru Narodowego.

128