strona (418)

Ryc. 4-19. A. Otwarte owrzodzenie w okolicy stawu kolanowego, powstałe w wyniku otarcia u pacjenta poruszającego się w fotelu inwalidzkim. Stan przed zabiegami ultrafonoforezy tlenku cynku. B. Szybsze gojenie się i zaniknięcie rany po serii nadźwiękawiań.

nio u producenta. W przypadku mniej popularnych leków zaleca się sprawdzenie, czy rzeczywiście działanie składników preparatu odpowiada zapewnieniom wytwórcy.

Niepożądane objawy uboczne i przeciwwskazania

Objawy uboczne ze strony skóry i odczyny ogólnoustrojowe po zabiegu ultrafonoforezy występują rzadko, lecz wykonujący zabieg powinien liczyć się z możliwością wystąpienia takich reakcji na wymienione wyżej substancje i mieć do dyspozycji odpowiednie antidota. Należy pamiętać, że uczulenie lub nadwrażliwość na daną substancję są również przeciwwskazaniem do stosowania zewnętrznego. Oto kilka przykładów:

1. Pacjenci, którzy nie mogą jadać frutti di marę, nie powinni być leczeni jodyną. W przypadku wystąpienia podrażnienia skóry i świądu zwykle stosuje się jako antidotum preparat antyhistaminowy. Przy kolejnym zabiegu jodynę należy zastąpić innym lekiem.

2.    Osoby wykazujące nadwrażliwość na metale nie powinny być leczone cynkiem. Osoby takie zazwyczaj nie mogą nosić metalowych pasków do zegarka, biżuterii, gdyż wywołują one odczyny skórne, a niekiedy ogólnoustrojowe. Antidota na poszczególne metale należy dobrać po konsultacji ze specjalistą dermatologiem. Szkodliwe preparaty należy zastąpić substancjami niemetalicznymi.

3.    Jeżeli pacjent ma objawy uboczne po zastosowaniu Mecholylu (zwykle reakcja naczynioruchowa). należy podać środek to-nizujący, na przykład kawę. Ortosiatyczne zawroty głowy (związane ze zmianą pozycji) zazwyczaj szybko przemijają.

4.    Reakcje uczuleniowe po zastosowaniu hydrokortyzonu występują rzadziej, niż twierdzą pacjenci. Są to zresztą zazwyczaj reakcje na którąś z substancji tworzących podłoże lub roztwór (np. nowokainę), a nie steroidy jako takie. W przypadku wystąpienia podrażnień skóry pacjent powinien

89