IMG06

XCIV V, INTERPRETACJE I KONTROWERSJE

przenikają się tu nawzajem, dając ciągle złudzenie to uchwytną, j to znów umykającej prawdy i sensu. Najpopularniejszym okreś- 1 leniem powieści Emily Bronte jest nadanie jej etykiety powieści i romantycznej. Określa ją to jednak w słabym stopniu. Jest to 1 również — a może przede wszystkim powieść o miłości (na pozór 1 bardzo romantycznej). Lecz to nie wyczerpuje tematu Spccy-1 ficzne rozplanowanie miejsc akcji i charakter związanych z nimi I łudzi sugeruje ich symbolikę, i na te elementy zwróciła się dok I wcześnie uwaga interpretatorów.

Wyraźna polaryzacja treści między tymi dwoma biegum* 1 mi — Wichrowych Wzgórz i Drozdowcgo Gniazda — z ich f odrębnym stylem życia i systemem wartości wskazywała na I szczególne znaczenie tych dwóch światów. W jednej z najbardziej I znanych interpretacji David Cccii¹ określił te dwa symboliczne j punkty akcji jako dwa światy, wspierające się na pewnych | zasadach uniwersalnych, metafizycznych: burzy i spokoju. Osobjf 1 wywodzące się z Wichrowych Wzgórz reprezentują „dzkó I burzy", postacie żywiołowe, nicujarzmionc, twarde i bczwzględ* I ne, osoby z Drozdowcgo Gniazda, „dzieci spokoju", są łagodne, j cywilizowane i umiarkowane w uczuciach, lecz bardziej słabe 1 i bierne. Te dwie siły, opozycyjne w zasadzie lecz niekoniecznie 1 wrogie względem siebie, uzupełniają się, tworząc harmonii i wszechświata. Zaburzenia w naturalnym biegu owych dwóch I przeciwstawnych nurtów zakłócają równowagę, wywołują ka&> i flikt i destrukcję: w „dzieciach burzy" wyzwala to agresję i czym f je niebezpiecznymi dla otoczenia, zaś na „dzieci spokoju" dział* | osłabiająco i niszczy je. Po przetoczeniu się burzy wszystko w rad i do równowagi    :

HeathcłifT w tym ujęciu, jako element przyby ły z zewnątrz, jest i „źródłem niezgody, nieuchronnie rozsadzającym działalność fu I turalnego porządku". Z czasem staje się destruktywny, lecz tut i oznacza to, że jest on

* D. Cccii, Early Victori<ai .V«włuii, rozdz. V: Emily lironu ani „Wuiharing Heights"_t London 19)4, i. 147—193.

jak się zazwyczaj przypuszcza, złym człowiekiem, dobrowolnie ulegającym swym złym impulsom. Jak wszystkie postacie Emily Bronie jest przejawem sił natury, działającym mimo woli, pod ich ciśnieniem. Lecz jest on siłą natury, której udaremniono naturalne ujście, tak że nieuchronnie staje się destruktywna².

Interpretacja ta, choć później krytykowana z różnych stanowisk i na pewno nie wystarczająca, dobrze przystaje do pewnych elementów powieści, a przede wszystkim uwydatnia jej ważną komponentę, tj. wyraźne przeciwstawienie dwóch światów, co późniejsza krytyka przyjmuje już jako pewnik. Niewątpliwie wszyscy mieszkańcy Wichrowych Wzgórz odznaczają się bujnym, wybuchowym temperamentem i nieopanowaniem uczuć; osoby z kręgu Drozdowego Gniazda są w szczęściu łagodne i spokojne, a ich gniew lub bunt wyraża się raczej w bezsilnej złości, obrazie i kaprysach. Pierwszym zakłóceniem równowagi jest zjawienie się w Wichrowych Wzgórzach Heath-ciiffa — tajemniczego przybysza z nieznanych rejonów, gdzie rodzą się siły jeszcze bardziej pierwotne i nieujarzmione; to od razu wywołuje napięcia, dzieli rodzinę na dwa wrogie obozy, rozpętuje swary i nienawiść. Drugie zakłócenie, małżeństwo Katarzyny z Lintonem, przynosi zniszczenie całego pokolenia obu światów. Następne pokolenie dziedziczy cechy rodzinne w złagodzonej formie: Hareton jest odważny, męski i dobry, Katarzyna Linton, żywotna i dumna, jest łagodniejsza i bardziej cywilizowana od swej matki, zaś jedyny wcześnie zmarły potomek Heathcliffa łączy w sobie cechy obu światów w zdegenerowanej formie: słabość i tchórzliwość Lintonów oraz agresywność dzieci burzy, i zgodnie z tym musi zginąć.

Dualizm burzy i spokoju powraca w różnych obrazach i nawet w drugim pokoleniu jego słabe echo znajdujemy w rozmowie Kąty z Lintonem Heathcliffem, gdy młodzi ludzie zwierzają się sobie ze swych wyobrażeń o idealnym szczęściu. Linton dowodzi, że

Ibidem, s. 165.