K Kłosińska ciało, pożądanie, ubranie6

Kobieta autorka

(---------

Tekst kobiecy

O twórczości kobiet pisze się biorąc za uniwersalny wzór twórczość męską. Działa tu (odkryte przez dekon-strukcję) prawo, w praktyce interpretacyjnej powszechne, że opozycja binarna męski/żeński służy uznaniu jednej ze stron — męskiej — za ważniejszą i wartościowszą. Zarzuty postawione kiedyś przez Balzaca pani Sand będzie się pół wieku później powtarzać wobec całej literatury kobiecej.

Nikt inny tylko Buly.uc — pisze W. Jabłonowski — powiadał o pani G. Sand [...], że z wyjątkiem utylu, brak jej zasadniczych przymiotów twórczych, a więc „siły pomysłu”, „daru konstrukcyjnego'’, „zdolności dochodzenia prawdy” i „sztuki patosu”. Ton przesadny nieco sąd wielkiego twórcy o jednym z najmniej wątpliwych geniuszów kobiecych przychodzi na myśl, gdy się rozważa twórczość naszych autorek współczesnych. /.../dodałbym tylko. że brak im również styla.³’

Kluczowe jest tu stówko: „brak”. Definiowany przez „brak”, tekst kobiecy zostaje utożsamiony z defektem, ułomnością, niekompletnością (kastracją?). Cecho kompletności, pełni, mają wytwory męskie. Opis i wartościowanie dwóch typów literackiej twórczości posługujące się słowem „brak” budzi od razu skojarzenia z Freudem i jego projekcją „bytu kobiecego”. Kobietę (jak jej płeć) definiuje u niego „brak”: Lego, co ma mężczyzna (byt pełny, doskonały, zarówno pod względem uposażenia intelektualnego, jak i fizjologii). „O seksualności kobiecej — pisze h. iriga-ray — zawsze myślało się, wychodząc od parametrów męskich””'¹. Etykieta „braku” okalecza każdy przedmiot, każdą istotę, w której stronę zostanie skierowano. Funkcja słowa „brak” odsyła wprost do procesu, który S. Morawski nazwał „gendciyzacją”, „czyli takim kulturowym uwarun-

kowaniem myśli estetycznej, które odpowiada potrzebom i wizji męskiego umysłu: [...] kategorie dostosowywano do męskiego sposobu myślenia o świecie, zwłaszcza o wartościach i ich hierarchii”-'¹.

Powieści Ostoi są lo — wyrokuje Teodor Jeske-Ghoiński — w znacznej części strzępy, epizody luźne, obok siebie zestawione spostrzeżeniu... budulec, z. którego możno coś zrobić.¹'¹

Fragmentaryczność i epizodyczność niszczy spójność powieści, za którą nie stoi, wywiedziona z filozofii, spójność świata. Nie da się uniknąć problemu punktu widzenia: czy tekst kobiecy jest fragmentaryczny? czy jego fragmentaryczność jest efektem oceny krytyka? Braku kompetencji autorki dowodzi niezgodna z logiką przyczynowo-skutkową fabuła. Z perspektywy lektury nie-rnęskiej powszechnie zarzucana kobietom piszącym niekompetencja (sprzeciw wobec konwencji?) może manifestować kobiece Ja - produkt patriarcha li lej ideologii.

7. całą pewnością — pisze Luce Irigarny — odrzucenia, wykluczanie wyobraźni kobiecej sytuuje kobietę tak, ż.c doświadcza ona siebie jedynie fnigiueiiiarycznic, na słabo ust.ru ktumwameh marginesach ideologii panującej, pośród wyrzutków i wykroczeń, na marginesach lustra, ustawionego przez „podmiot" (męski) po to, żeby się sam w nim odbijał, podwajał. Zresztą owo męska spęka la/ryzafcj a zaleca „kobiecości” luką rolę, która tylko w bardzo niewielkim stopniu odpowiada pragnieniom kobiety, któro chce być sobą nie tylko w tajemnicy, w ukryciu, z niepewnością i z. poczuciem winy.'"

Odwołując się do psychoanalitycznego warsztatu Lemom e-buccionf¹² można powiedzieć, że tekst przedstawia się jako jedność (podobnie jak ciało), gdy czytelnik-krytyk