Porządek sądów i spraw miejskich (2)

O karności złoczyńców.

przed zgromadzeniem wszytkiej rady dobrowolnie, z rozkazania a łaskawego pytania sędziego, co na męce zeznawał; abowiem przez to bywa potwierdzone wyznanie wymęczone. A stądże testament złoczyńcę za poruczeniem burmistrza tamże u rady tako przez pisarza bywa pisany i u gajnego sądu jawnie czytany tym kształtem: iż ten N. rodem z N. stanąwszy przed nami dobrowolnie zeznał, iż ukradł, wydarł, wykupił, zabił, spalił etc. i z tym idzie na sąd boży, którego prawu waszemu poruczamy.

W dzień śiuięty godzi się zdać na mękę.

Jawni złoczyńcę i w dzień święty mogą być na mękę wedle prawa dani, i w dzień Wielkonocny, i Bożego Narodzenia, dla tego aby się łotrowskie rady i zdrady długo nie taiły, przez których nie-poznanie mogłoby się zstać wielkie a szkodliwe zamieszkanie, ku zabieżeniu wielkim niepokojom, szkodom, niebezpiecznościom, zachowaniu zdrowia ludzkiego i pokoju pospolitego. C. de feriis. L. Provinciamm praesides.

Złodziej gdyby kogo powołał i śmiercią swoją zapieczętował, tedy powołany może się odwieść swoją przysięgą, oprócz żeby nań był jaki inny dowód abo świadectwo. Speculo Saxonum libro 3 articulo 39.

Znaki ku zdaniu na mękę które są peume.

Znaki, za którymi by złoczyńca miał być zdań na męki, nie są opisane, które by były pewne a dostateczne. Ale te zależą na uznaniu, na woli i na sumnieniu mądrego a roztropnego sędziego.

Wszakże ta wola, rozeznanie i sumnienie sędziego takie ma być, które by było prawu a sprawiedliwości przystojne. A bowiem inaczej nic by nie ważyło.

Napisał Iodocus Damuderius w książkach de Praxi rerum criminalium z prawa cesarskiego przykłady, z których może się nauczyć, które znaki są daleko od męczenia odwodzące, a które blisko ku męce wiodące, które nabliżej.

Znaki mężobój

Znaki złodziejstwa.

Daleki znak jest, gdy tak mówią: Słychać, iż zabił. Bliższy jest znak, gdy mówią: Ten był wielkim a wiecznym nieprzyjacielem zabitego, często | go zabić groził, często mu odpowiadał. Wszakże i te znaki jeszcze nie są takie, za którymi by kto miał być zdań na męki. Nabliższy i napewniej-szy znak jest, gdy tako mówią: Tego widziano, gdy z gaju wyskoczył, gdzie ciało zabitego leżało, ten miał miecz goły w ręku, gdy go ujżrzano, zblednął, dó klasztora uciekał. Takowe nabliższe znaki dwiema godnymi a niepodejźrzanymi świadki potwierdzone są dostatecznie wiodące ku męce, i owszem, jednym świadkiem potwierdzone, tak godnym, na którego by namniejsza makuła podejźrzenia nie była, zwłaszcza gdy tak świadczy, iż go widział, kiedy ranił. Także o złodzieju może być rozumiano, gdy mówią: po-dejźrzany to młynarz, ubogi jest, rad się w drogie szaty ubiera, tak wiele nie zarobi; te znaki są dalekie. Bliższe, gdy u kogo widzą rzecz kradzioną. Nabliższe i nadostateczniejsze, gdy go widzą z kradzioną rzeczą uciekającego z miejsca, gdzie rzecz ukradziono.

Znaki cudz? stwa.

Na cudzołóstwo ten znak jest daleki, gdy powiadają, iż się radzi widzą, iż się miłują. Bliższy, gdy kto chodzi do cudzej żony w dom, kiedy męża doma nie masz. Nabliższy a pewny, kiedy go z cudzą żoną na jednym łożu zastaną.

Uciekanie

czyńce

Uciekanie jaśnie dowiedzione pewny znak jest winności, zwłaszcza tam, gdy kto jeszcze nie

14j - Pyuiutejlk S4dcn