skowronek4

m horyzonty polonistyki

(film i komiks) są bardzo dalekie od klasycznego wyobrażenia o komiksach bohaterskich i ekranizacjach takich opowieści - łatwo" przecież wykpić latających panów w pelerynach. Dzisiaj, w dobie rozlicznych kryzysów oraz_' stracHu~przed terroryzmem, pesymistyczna i często ironiczna wizia alternatywnej rzeczywistości staje się. bąidzo aktualna. Wy-rafinowanie estetyczne (stylizacja na film „noir”, bogate nawiązania do tradycji kultury) oraz radykalne przewartościowanie bo-Jialerskicj topiki i komiksowego wzorca opowieści (np. szkatułkowa narracja), niejednoznaczność motywacji bohaterów, dysputa ojsensie powołania, upadek władzy, roz-jjźwiększ.lachetnci idei i iei realizacji, wresz-.cie kryzys tożsamości - stają się znakami roz-poznawczy.mLty.cb-tekstów. - tak komiksu, .iak i filmu. Warto analitycznie spojrzeć na Strażników i obok refleksji nad odchodzeniem od superbohaterskiego etosu pokazać, jak kultura, zwana popularną, odzwierciedla społeczne nastroje, jak odnosi się do rozmaitych ponadjednostkowych lęków, jak wyraża ogólne nadzieje, pragnienia i fantazje.

Czym jest kultura?

Podsumowując, chcę podkreślić, iż dzisiaj^ w społeczeństwach demokracji komunikacyj-”hej, nie mamy do czynienia z „kulturą wysoka^;iTzy „kultura popularna” - „elitami” czy „masami”- Istnieje po prostu Jcultura -teren ścierania się różnorodnych znaczeń, funkcjonujących w określonych warunkach socjo-kulturowo-politycznych. W kulturze „wszystko” znaczy, nosiada jakąś wartość se-miotyczną. Kulturę trzeba więc widzieć jako system praktyk symbolicznych zakorzeniony w określonej ideologii oraz opart~na~pró-dukcji i wymianie znaczeń. Najważniejsi zaś są użytkownicy kultury, kierujący się odmiennymi protokołami kulturowymi, różnymi strategiami uczestnictwa.

" Por. B. Skowronek, jak filmoznawca może pomóc szkolnemu poloniście w interpretowaniu tekstów kultury, „Polonistyka” 2008, nr 2.

¹² H. Jenkins, op. cit., s. 248.

W takim ujęciu najistotniejsze sa czynności interpretacyjne¹¹ podejmowane przez od-piorców, dzięki którym konkretne sensy przenikają do warunków codziennego życia i łącza sie z ich egzystencją. Znaczenie w interpretacji powstaje zawsze jako rezultat oddziaływania na siebie rozmaitych zjawisk: stanowi efekt znaczeniowych negocjacji pomiędzy danymi płynącymi z przekazu, ujmującym je umysłem użytkownika oraz jego przestrzenią społeczno-kulturową. Tekst „sam w sobie” nigdy nie jest elitarny bądź ^o‘jml_amy---dapj.ęU)-ak-t-HrtT:rpr(:i^:acjir_r:iTIcly^r widualny proces nadawania znaczeń, dokonywany w określonyclTkontekstach - hiśto-rycznych^kolTurowych, socjalnych, oświato-wych~politycznych, własnego życia może "T^ynić ęoTaktrflT^TlTSemrotyczna publiczno-ści w sferze kultu 17 polega na możliwościach

5yyrazam<ł-ŚH?bieyakiywmy«n.zamigażrówimiur przekształceniach j.ekstów kulturowych, ko-_ munikowaruu-Z-imiymi, wreszcie na czerpaniu przyjemności ze sprzeciwu wobec ziia-czeń dominulącydTrTalrTiTTszme

Henry Jenkins:

Siła uczestnictwa pochodzi nie z niszczenia kultury [oficjalnej, wysokiej, elitarnej], aleznad-pisywania jej, modyfikowania, poprawiania, rozszerzania, dodawania większej różnorodności rozwiązań i późniejszego wprowadzania ich w obieg'¹.

Bogusław Skowronek - dr hab. profesor nadzwyczajny. pracuje w Katedrze Lingwistyki Kulturowej i Komunikacji Społecznej (Instytut Filologii Polskiej) Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

In the article there is shown a diagnosis of current model of education referring to popular culture. Language of binary valua-tion, dichotomous vision of culture and opinions not adequate for current situation are characterizing Polish school. With this diagnosis there are.-also proposals of par-ticular activities. Perspective of a text and philosophy of opened pedagogy allow us to see potential tiiding in various texts of popular culture. Overview of chosen exam-ples closes the article.

polonistyka —