WA30879 I862 PRZEGLAD ARCHEOLOGJI6 I djvu

173

kultowych czynności" Wiadomo, że w epoce klassycznej ogień wydobyty w ten sposób, zwał się świętym ogniem. Gdy ogień Westy przez niedbalstwo kapłanki zgasł, to mógł być rozpalonym tylko ogniem świętym. Kapłani Brahminów przy wielu czynnościach kultowych używają tylko takiego ognia. W Polsce spotykamy bardzo dużo tych zabytków. Już Marcin z Urzędowa poucza nas, iż w dniu św. Wawrzyńca gospodynie wielkopolskie wydobywają w ten sposób ogień, zgasiwszy go w dzień poprzedni. W Kieleckiem, Lubartowskiem, Lubelskiem, Chełm-skiem (patrz Wisła 111—IX. Zapytanie o wycieraniu ognia). (Kolberg. Lud. Chełmskie II. 214) toż w Serbii i Bułgaryi gdy panuje silna zaraza na bydło, naówczas trzeba zgasić wszystkie ognie a zapalić nowe zarzewiem doby tern za pomocą tarcia. — Huculi na Wigilię Bożego Narodzenia dobywają ogień tarciem. Ogień ten zwany żywym, powinien gorzeć bez przerwy aż do św. Trzech Króli. Nie wolno przy nim zapalać fajki a bydło trzeba przez ogień ten przepędzić, by uchronić od zarazy. W Częstochowskiem wycierają ogień w Wielką sobotę, również koło Wieliczki ogień Sobótki musi być wytarty. W okolicach Sieradzia na Wielką sobotę ksiądz krzesze ogień i nim zapala głóg i pakuły, następnie kobiety biorą ża-rzewie i czemprędzej idą do domu, by obejść z nim dokoła chaty, co, gdy się uda, jest wróżbą szczęścia na cały rok i chroni od pożaru. Starają się także, by to żarzewie zatrzymać w ognisku przez rok cały.

§. 246. Pozostają nam jeszcze te monumenta, w których znaczenie symboliczne zatarło się najzupełniej, lub w których znaki zlały się w jeden mniej lub więcej długi ornament. Najpiękniejsze okazy tych ornamentów widzimy w haftach Ukrainek. Kołnierz koszuli, rozcięcie na piersiach i mankiety rękawów są zwykle upiększone na 2—3 centimetry szerokim pasem haftowanym karmazynową i szafirową włóczką — na rękawach zaś poniżej ramion i u dołu fartucha te pasy bywają szerokie do 13 i 20 centimetrów i tam Ukrainka rozwija całe bogactwo swej ornamentacyjnej wyobraźni. Trzeba zaznaczyć, iż nigdy tam nie spotykamy zwierzęcych figuracyj,