201030Image0067

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

Ryc. 162. Detergenty sarkozydowe

nych artykułach do mycia ciała. Detergenty te wykazują jednocześnie wysokie powinowactwo do keratyny skóry i włosów, co sprawia, że skóra po ich użyciu nie pozostaje sucha i odtłuszczona, lecz jest miękka i delikatna, przy czym najwyraźniej daje się to odczuć po detergentach w formie soli z trójctanolaminą. Z tych też powodów, w składzie preparatów myjących przygotowywanych na bazie sarkozydów, nie jest konieczna obecność środków natłuszczających (rozdz. 9). Detergenty sarkozydowe są stosowane również w pastach do zębów. gdyż oprócz działania myjącego i pianotwórczego przypisuje się im właściwość hamowania próchnicy zębów (rozdz. 19).

Podobną budowę i właściwości do detergentów sarkozydowych wykazują sole kwasu N-acyloglutaminowego z tą różnicą, że w budowie związków występuje dodatkowo wolna grupa karboksylowa (ryc. 163).

HN⁺(CH₂CH₂OH)₃

Sól irietanoloamoniowa kwasu N-acyloglutaminowego R - reszta alkilowa kwasów tłuszczowych występujących w oleju kokosowym

Ryc. 163.

Obecność dodatkowej funkcji kwasowej sprawia, że roztwory monosoli kwasu N-acylo-glutaminowego wykazują pH 3-7, a więc zbliżone do naturalnego odczynu skóry. Ponadto detergenty takie mają dobre właściwości myjące, są mało drażniące wobec błon śluzowych oczu. nic wysuszają skóry i tylko w niewielkim stopniu są wrażliwe na wodę twardą. W kosmetyce najczęściej wykorzystywana jest sól trictanoloamoniowa kwasu glutaminowego, połączonego amidowo z kwasami tłuszczowymi uzyskanymi w wyniku hydrolizy oleju kokosowego (ryc. I63).

120

Rozdział 7

Sole olklloslorczonów

Do syntetycznych detergentów anionowych, często występujących w preparatach kosme-tycznych, należą sole monoestrów kwasu siarkowego z alkoholami tłuszczowymi, pochodzącymi najczęściej z surowców naturalnych (ryc. 247). Wzory ogólne (I i II) tych substancji przedstawiono na rycinie 164.

R W o-

M*=Nat. Mg**. N*H₄. N^HjCHjCHjOH. N*H(CH₂CHjOH),₁ N*H_łlCH(CH^_JJ₂

R - alkilowa reszta tłuszczowa

Ryc. 164. Sole atkllosiarczanów

Detergenty alkilosiarczanowe zachowują aktywność powierzchniową zarówno w obecnoś-

ci kwasów, jak i zasad, są skutecznymi środkami myjącymi.rów-

nież w przypadku wody twardej. Wodne roztwory soli alkilosiarczanowych reagują obojęt-

nie i praKtycznie nie drażnią skóry ani błon śluzowych. Detergenty takie są często stosowane w'szamponach, preparatach do kąpieli, artykułach przeznaczonych do pielęgnacji jamy ustnej i zębów (rozdz. 19), ale mogą też pełnić funkcję kosmetycznych emulgatorów typu w/o (rozdz. 7.3.2). Z grupy detergentów alkilosiarczanowych związkiem najczęściej stosowanym jest laurylosiarczan sodu (ryc. 163).

Surowcem do produkcji tenzydów alkilosiarczanowych są alkohole tłuszczowe z łańcuchem węglowym C₁₂,_lg. Substancje takie przekształca się za pomocą kwasu siarkowego lub trójtlenku siarki w wodorosiarczany alkilowe, które następnie zobojętnia się ługami i w ten sposób otrzymuje właściwe detergenty. Przebieg omówionych reakcji obrazuje przedstawiony na rycinie 16S sposób wytwarzania soli sodowej siarczanu lauryiowego.

Alkohol laurylowy

NaOH

h₂so₄

SOjH

Na*

Sól sodowu siarczanu lauryiowego

*łyc. 165.

Rozdział/

121