21524 Obraz (1020)

Dieny i dicnofik

DienofUe są najhardziej reaktywne wtedy, gdy wiązanie C=C jest sprzężone z grupą karbonybwą. nitrową lub cyjanową (tabl. 18.2). Proste alkeny nie są dobrymi substratami reakcji Dielsa i Aldera. W reakcji etylenu z butadienem powstaje wprawdzie cykloheksen, ale wydajność jest niewielka i potrzebna jest wysoka temperatura.

ta reakcja nie jest dobrym sposobem syntezy cykloheksenu

Tabela 18.2. Niektóre reaktywne dienofilc

Wzór	Nazwa	Wzór	Nazwa
N sCv /CsN	tetracyja-	ch3ch=chno2	1 -nitropro-
,c = c^	noetylen		Pen
N = C C fi N		CH2 = CH - C02CHj	akrylan metylu
	bezwodnik	CHj *CH-C ■ N	akrylonitryl
I Q°	maleinowy	0-0°	benzochi-
0			non
CH,-CH-CHO	akroleina	CH, - CH “ CH - CHO	aldehyd krotonowy

W stanic przejściowym reakcji Dielsa i Aldera tworzy się sześcioczłonowy pierścień Wynika stąd. że dien musi podczas reakcji przyjąć konformację.

w której oba wiązania podwójne są po tej samej stronic wiązania pojedynczego. Jest to konformacja s-cis:

O

stan przejściowy reakcji Dielsa i Aldera

dien w konformacji s-cis    dicn z konformacji s-trans

skrót s pochodzi /. angielskiego single - pojedynczy

Gdy konformacja s-cis nie jest możliwa, to dien nie jest /dolny do reakcji Dielsa i Aldera. Bardzo reaktywne są natomiast dieny, w których układ s-cis jest jedyną możliwą konformacją.

I m GO”’

bardzo reaktywny dicn    dieny niezdolne do reakcji Dielsa i Aldera

Stereochemia reakcji Dielsa i Aldera

Przestrzenna budowa produktów reakcji Dielsa i Aldera jest określona przez przestrzenną budowę substratów. Widać to na przykładach reakcji butadienu z estrami kwasu maleinowgo i fumarowego: