68389 sr6

w

Rozdział ///

LEŚNE KASZE I OLEJE

Kasza dębowa

O „brzozowej kaszy'⁴ na pewno niejeden z was słyszał. Dawniej brzozo wy rai lub wierzbowymi rózgami bito w końcu tygodnia uczniów, którzy się źle sprawowali lub mieli złe stopnie; o takim „ ..cierpiętniku⁴* mawiano, że „skosztował brzozowej kaszy⁴*. Ale o dębowej kaszy nikt nie słyszał i gałązkami dębu nikogo nie karano.

Wiele ludów uważało dąb za najpiękniejsze drzewo i odnosiło się do niego z szacunkiem i miłością.

Po łacinie dąb nazywa się właśnie Quercu* _

piękne drzewo, od celtyckich słów ,.quer“ — piękny, i „cuez“ — drzewo.

Dąb to wielkie drzewo, dosięga 40 m, ma gruby pień. kręte, mocne konary, tworzące szeroki namiot listowia; istotnie wywołuje wrażenie mocy i siły. Jest to najbardziej długowieczna roślina, niekiedy żyje do 2000 lat; stuletnie i trzechsetletnie dęby spotkać można bardzo często.

Dąb tysiącletni rósł już za czasów, gdy kniaź Włodzimierz Jasne Słoneczko ze swą „chrobrą drużyną zasiadał do ucztowania⁴* w sławnym mieście Kijowie. W Zaporoskiej Siczy, rozsławionej przez Gogola, we wsa Górna Hortyca po dziś dzień za-

chował się dąb liczący 700 lat, zwą go Dębem Zaporoskim. W obwodzie ma on 6 m 32 cm, korzenie jego rozrosły się na wszystkie strony na 100 m. O Dębie Zaporoskim zachowała się następująca legenda. Bohdan Chmielnicki pod tym dębem żegnał przed bitwą swe pułki mówiąc: „Chłopcy, bądźcie w walce tacy mocni jak ten dąb!"

W mieście Sointes do niedawna rósł dąb, jeden z najstarszych w Europie, wysokości 20 m; średnica pnia wynosiła 9 m. W dziupli była izba szerokości 4 m. W jego cieniu odpoczywały legiony Cezara.

W średniowieczu na placach miast i osiedli rosły zawsze wielkie dęby, pod którymi odbywały się zebrania gromadzkie i sprawowano sądy; na gałęziach tych drzew wieszano też od razu skazańców.

Pod dębem w Orleanie Joanna d’Arc złożyła przysięgę, że uwolni Francję od angielskich zaborców. Dąb ten uważano za święty; długie lata był pod ochroną.

I w innych krajach utrzymywał się zwyczaj sadzenia dębów z okazji ważnych wydarzeń historycznych. W Leningradzie dotychczas rosną dęby otoczone żelazną kratą; zasadził je Piotr 1 na obecnym placu Dekabrystów i na Kamiennej Wyspie.

Istotnie, dąb to drzewo dawnych podań i baśni. Słowiańscy nasi przodkowie uważali go za święte drzewo, poświęcone bogowi piorunów i błyskawic — Peronowi. Posąg Peruna wyciosywano z dębu i dąb zwano „drzewem Peruna". Według kronikarzy przed bożkiem Peronem płonął zawsze nie gasnący „żywy ogień z dębowego drzewa", to jest

%