71892 img010

Przyjmując więc w niniejszej pracy, która zasadniczo dotyczy odmian językowych polszczyzny, podobny punkt widzenia, jaki zajął Z. Klemensiewicz w sprawie terminologii, zajmę jednak odmienne stanowisko tyczące się już samego podziału, zasadności wydzielenia 'konkretnych odmian, a także trafności ich nazw. Zbiorczy schemat klasyfik acyjny

odmian języka polskiego w ujęciu Z. Klemensiewicza przedstawia rys. 1.

,-0 język konwersa

cc/jny    7

język potoczny

--—O jeżyk monolo- '>

---O język naukowy

__O język artystyczny

.język'^_3ry regionalny    ^ /awooOwe

-Ojęzyk normatywno . - aycJaktyczny.. - -

r

~rO. język regionalny konwersacyjny

^ o język regionalny artystyczny

Rys. 1. Zbiorczy schemat klasyfikacyjny odmian języka polskiego (w ujęciu Z. Klemensiewicza)

Podstawowe zarzuty, podnoszone przez autorów kolejnych typologii, które tutaj podzielam, dotyczą: 1) terminu „język narodowy” (termin nietrafny, por. określenia naród amerykański, radziecki, będące przecież „narodami” wieloetnicznymi i wielojęzykowymi); Stanisław Urbańczyk proponuje termin „język etniczny”⁶, który jest bardziej adekwatny, 2) terminu „język, regionalny”, który jest dwuznaczny, gdyż może oznaczać regionalny wariant języka ogólnego; słusznie S. Urbańczyk i inni badacze stosują zadomowiony wyraz gwary, 3) zasadności wprowadzania odmian: język monologowy i język konwersacyjny jako odmian języka potocznego ogólnego (gwary miałyby zdaniem Z. Klemensiewicza charakter konwersacyjny); obie te formy wypowiedzi: monolog, konwersacja, czyli dialog, mogą wystąpić w każdej odmianie i . dotyczą struktury tekstu, 4) stosowania terminu „język potoczny” w znaczeniu bardzo szerokim, tj. jako mówionej postaci języka, 5) zasadności wprowadzenia odmiany norma tywino-dydaktycznej, 6) krzyżowania się różnych kryteriów klasyfikacyjnych.

⁶ S. Urbańczyk: Rozwój języka narodowego. Pojęcie i terminologia. W: S. Urbańczyk: Prace z dziejów języka polskiego. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk 1979, s. 9—33.

14