65817 Untitled2 (9)

sta, ale przede wszystkim jako myśliciel społeczny. Wykazał on, że faszyzm i komunizm są jedynie wariantami tego samego totalitaryzmu polegającego na kontroli całej działalności gospodarczej za pośrednictwem centralnego planowania. Takie planowanie niszczy nie tylko konkurencję, ale także demokrację, gdyż niekontrolowana władza prowadzi do dyktatury, narzuca własną hierarchię celów, własne ideały i stosuje przymus wobec społeczeństwa.

W 1960 r. publikuje on pracę pt. „Konstytucja wolności”, w której podejmuje krytykę państwa dobrobytu nastawionego na zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego biedniejszej części społeczeństwa. Taka polityka państwa prowadzi - jego zdaniem - do nieefektywnych zmian procesu rynkowego i niszczy potencjał tkwiący w inicjatywie i przedsiębiorczości jednostek gospodarujących.

W swojej bogatej twórczości Hayek coraz bardziej odchodził od tzw. czystej ekonomii i w coraz większym stopniu uwzględnia! w swoich analizach ekonomicznych aspekty społeczne, filozoficzne, moralne, instytucjonalne, prawne, historyczne i polityczne. Podkreślał on, że dobry ekonomista nie może ograniczać się jedynie do analizy czysto ekonomicznej.

W uznaniu zasług za interdyscyplinarne ujmowanie zjawisk i procesów gospodarczych Hayek został uhonorowany w 1974 r. Nagrodą Nobla w ekonomii.

Znaczna część jego twórczości poświęcona jest wszechstronnej krytyce kolektywistycznego planowania w totalitarnych systemach. Krytyka ta prowadzona była z pozycji liberalizmu gospodarczego i głębokiego przekonania, że samoregulujący mechanizm rynkowy lepiej rozwiązuje wszystkie problemy społeczno-gospodarcze niż jakakolwiek forma centralnego biurokratycznego regulowania.

Zdaniem Hayeka, angażowanie się państwa w działalność gospodarczą opartą na prywatnej własności, stanowi największe zagrożenie dla wolności człowieka.

W 1943 r. napisał: „Nic tak wyraźnie nie różni stosunków panujących w kraju wolnym od stosunków w kraju rządzonym arbitralnie, jak to, że w kraju wolnym przestrzega się wielkiej zasady, która zwie się panowaniem prawa”.

•Rczas

c,a

S\

.5 c>

S N ^

0    OJ u

1    s i

M ^    ^

~o

Spór między neokeyn monetaryzmei i nową ekonomią klasyczną

Po II wojnie światowej kapitalizm wkroczył w jakościowo nową fazę rozwoju. Zwiększyło się tempo wzrostu produktu krajowego, znacznie spadło bezrobocie, zbliżając się w okresach długotrwałej koniunktury niemal do stanu pełnego zatrudnienia. Radykalnie poprawiła się również sytuacja materialna szerokich warstw społeczeństwa w krajach wysoko rozwiniętych. W tych warunkach zaczęto traktować keynesizm jako doktrynę przestarzałą, odpowiadającą warunkom strukturalnego kryzysu i masowego bezrobocia. Ortodoksyjny keynesizm napotkał rosnące trudności interpretacyjne zjawiska stagflacji w latach osiemdziesiątych i był stopniowo wypierany przez monetaryzm, który oferował teoretycznie bardziej spójną i praktycznie dość skuteczną politykę pieniężną banku centralnego.

Twórcą monetaryzmu jest Milton Friedman (ur. 1912 r.), jeden z najwybitniejszych ekonomistów drugiej połowy XX w. Był on od samego początku swojej kariery naukowej gorącym zwolennikiem liberalizmu gospodarczego i z tych pozycji konsekwentnie i przy każdej okazji krytykował teoretyczne podstawy keynesizmu i neokeynesizmu. Jego zdaniem, niedoskonałości rynku wynikają z ingerencji państwa w życie gospodarcze kraju, a także z monopolistycznej pozycji związków zawodowych. Nieuzasadnione są wszelkie wydatki na poprawę koniunktury, jak również na ochronę socjalną najuboższych grup społecznych. Pań-'