7928718114

przede wszystkim jako niebezpieczeństwo agresji zbrojnej ze strony innych państw, stanowiącej najbardziej realne zagrożenie dla przetrwania danego państwa w jego dotychczasowym kształcie⁹. Ponadto realiści zakładali, że państwa mogą uzyskiwać określony stan bezpieczeństwa poprzez działania samodzielne, polegające na rozwoju własnej potęgi militarnej i rozbudowie potencjału wojskowego¹⁰. W późniejszym okresie zimnej wojny koncepcja ta uległa modyfikacji i w pracach neorealistów pojawiło się twierdzenie, że podstawowym sposobem zwiększenia potęgi jest agregacja sil kilku państw w drodze zawierania sojuszy militarnych", nie mniej jednak nie wpłynęło to w zasadniczy sposób na istotę podejścia do problematyki bezpieczeństwa, głównie w jego sferze teoretycznej.

Poważniejsze zmiany w sposobie podejścia do bezpieczeństwa w obrębie nauk o bezpieczeństwie zaczęły dokonywać się u schyłku okresu zimnej wojny, a głównie w połowie lat 90. ubiegłego wieku, co było konsekwencją całkowitej zmiany układu sił i środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego. Należy jednakże zauważyć, że nowe koncepcje i nowe podejście do problematyki bezpieczeństwa nie oznaczały całkowitego zerwania z realistycznym paradygmatem, który wyznaczał i wyznacza zresztą do tej pory główny kierunek myślenia i podejścia do problematyki bezpieczeństwa, co było szczególnie widoczne na początku lat 90. ubiegłego wieku¹².

Genezy nowojakościowego podejścia do bezpieczeństwa, gdy proces ten traktowany jest w sposób kompleksowy, zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym, należy doszukiwać się w dorobku tzw. szkoły kopenhaskiej, której główną myśl i zasadnicze idee kontynuuje obecnie angielska szkoła stosunków międzynarodowych. Należy jednakże w tym miejscu zauważyć, że idea rozszerzenia przedmiotowego zakresu pojęcia bezpieczeństwa była już sygnalizowana w końcowym okresie zimnej wojny, czego przykładem może być artykuł Richarda Ullmana pt. Redefining Security, opublikowany w 1983 r. Ullman wysunął w nim tezę, że koncepcja bezpieczeństwa ulega rozszerzeniu, ponieważ obok zagrożeń militarnych istotnymi dla bezpieczeństwa państwa są także kataklizmy, takie jak epidemie czy katastrofy naturalne, a więc zagrożenia,

⁹    Zob. M. Pietraś, Pozimnowojenny paradygmat bezpieczeństwa in statu nuscendi, „Sprawy Międzynarodowe” 1997, nr 2.

¹⁰    Por.: B. Buzan, People, States and Fear: the National Security Problem in International Relations, University of North Carolina Press, Chapel Hill 1991, s. 249.

¹¹    Zob.: S. P. Salajczyk, Wizje rzeczywistości międzynarodowej, [w:] E. Holiżak, R. Kuźniar (red.). Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2001, E. Saraz, The New Demensions of Security, „Foreign Policy Review” 2003, t. 2, nr 1.

¹²    Zwolennikami trądycjonalistycznego nurtu security studies są między innymi Walt i Freedman. Por.: S. Walt, The Renaissance of Security Studies, [w:] „International Studies Quar-terly” 1991, t. 35, nr 2, L. Freedman, International Security: Changing Targets, „Foreign Policy” 1998, nr 110.

13