Image
53 djvu

stwa i chłopów, reszta opisuje władze: prawodawczą, wykonawczą i sądową.

Jako religię panującą konstytucya uznaje katolicyzm, ale wszystkim innym wyznaniom zapewnia swobodę i opiekę rządową. Szlachta pozostaje przy swoich dawnych prawach i przywilejach, ale jednocześnie zatwierdza się zapadłą 18 kwietnia 1791 r. ustawę, w której mieszczanie otrzymali prawo zabezpieczające swobodę osobistą (neminem captivabimus), wolność nabywania dóbr ziemskich, dostęp do godności duchownych, urzędów cywilnych i stopni wojskowych. Zajęcia miejskie zrównane zostały w zacności swojej z ziemiańskiemi; od tej pory szlachcic, przyjmujący obywatelstwo miejskie, zajmujący się handlem lub rzemiosłem, nie traci praw swojego stanu. Przed każdym sejmem zwyczajnym mieszczanie mieli wybierać przedstawicieli czyli plenipotentów, którym służyło prawo brania udziału w sądach asesorskich, zasiadania w ko-misyach skarbowych i wojskowych. Przedstawiali oni sejmowi potrzeby i żądania mieszczaństwa, w sprawach handlowych i miejskich mieli głos czynny, w innych głos doradczy. Ułatwiono mieszczanom nabywanie szlachectwa, obowiązując każdy sejm do nadania go 30-tu osobom najbardziej zasłużonym na jakimkolwiek polu działalności. Zapewniono wreszcie miastom samorząd i sądownictwo, wolne od wpływu szlacheckiego.

Konstytucya 3-go maja uznaje wprawdzie znaczenie włościaństwa „tej najliczniejszej warstwy, która pracą swą żywi społeczeństwo”, ale w doli ludu wiejskiego nie zaprowadza zmian zasadniczych, nie przyznaje mu osobistej swobody ani uwalnia z pod sądownictwa dziedziców, zaznacza