The zestaw 4:
Ontologiczne poglądy Kartezjusza.
Wiara i rozum w poglądach Tomasza z Akwinu.
By Masta & C. O.
1) Ontologiczne poglądy Kartezjusza.
Ontologia: teoria bytu, jeden z głównych działów filozofii, zajmujący się badaniem charakteru i struktury rzeczywistości. Tradycyjnie - nauka o bycie, prowadząca dociekania nad naturą wszystkiego, cokolwiek istnieje. (babci też :))
Kartezjusz: a zasadniczo to Descartes René, 1596- 1650, francuski filozof i matematyk, przedstawiciel racjonalizmu i sceptycyzmu poznawczego, postulował metodę myślenia opartą na wzorach matematycznych; w ontologii głosił mechanistyczny determinizm; odkrył metodę geometrii analitycznej, jak też wiele praw matematycznych i fizycznych.
Kartezjusza można, a nawet trzeba nazwać typowym przedstawicielem tzw. Dualizmu. Uważał on, że istnieją w świecie dwie substancje od siebie niezależne: ciało, którego podstawową cechą jest rozciągłość, oraz dusz, której istotną właściwością jest myślenie. Te dwie substancje ze względu na ich absolutnie przeciwstawną naturę nie mogą na siebie w żaden sposób oddziaływać. Ewentualny kontakt między nimi nie może płynąć z ich własnej natury. Jednakże stykają się one w szyszynce (= takie małe ustrojstwo w mózgu). Styk ten, ten kontakt między nimi wynika jednak nie z ich własnej natury, ale z interwencji zewnętrznej, z interwencji bytu nadprzyrodzonego, Boga, który sprawia, że mimo przeciwstawności ich natur mogą wszakże jakoś na siebie wpływać i wzajemnie ukierunkowywać swoje działania. Czemu właściwe szyszynka? No poza fajną nazwą to dlatego, że Kartezjusz myślał, że skoro ona znajduje się w środku głowy, między dwiema półkulami mózgowymi, to przez nią dusza dociera do obu półkul mózgu.
Cartezjoosch-man był zwolennikiem teorii idei wrodzonych (podobnie jak wcześniej Platon). Chodzi o to, że według tej teorii człowiek dysponuje pewnymi pojęciami ukształtowanymi niezależnie od doświadczenia, tzw. ideami wrodzonymi (stąd też pochodziła nazwa kierunku filozof. -natywizm). Postawa taka bądź nie wskazywała żadnego źródła takich idei, bądź też wskazywała źródło nadprzyrodzone, wykraczając tym samym poza ramy naukowości. (natywizm ≠ empiryzm)
Kartek chcąc aby każda nauka osiągnęła ścisłość i niezawodność właściwą matematyce, podjął on próbę zastosowania metody matematycznej jako jedynej i uniwersalnej. Pierwszą zatem sprawą było odnalezienie takich twierdzeń wyjściowych, które mogłyby być przyjęte jako bezwzględnie pewne i niezawodne, z których następnie można byłoby wysnuć drogą dedukcji twierdzenia szczegółowe. Poszukiwanie tych twierdzeń wyjściowych, prowadził Kartezjusz, kierując się zasadą sceptycyzmu metodologicznego , który postuluje wątpienie we wszystko, w co tylko wątpić można bez popadania w sprzeczność. Twierdzenie wyjściowe (wg K.) = twierdzenie w które nie da się wątpić. A że mądry był, to sobie wymyślił, że „ja wątpię” mu pasi. Stąd już tylko krok do „wątpię, więc myślę; myślę, więc jestem” (i tyle go widzieli :)).
2) Wiara i rozum w poglądach Tomasza z Akwinu.
Tomasz z Akwinu żył w latach ok. 1225 - 1274. Urodził się w zamku Roccasecca pod Neapolem. Studiował w Neapolu, a ok. roku 1244 został dominikaninem. W 1256 zdobył stopień magistra teologii. Tłumaczył i komentował teksty Arystotelesa. Zmarł w klasztorze cystersów w Fossanova 7 marca 1274 roku.
Tomasz starał się przy pomocy rozumu zgłębić istotę Boga. Twierdził, że każdy wysiłek poznawczy rozumu pozostaje jednak ograniczony zakresem swoich możliwości badawczych i aby się w nich nie gubić, wymaga współdziałania z objawieniem bożym i wiarą, która, kierując myślą, zapewnia rozumowi poznanie przyczynowej istoty wszechświata. W swym pojmowaniu rozumu i określeniu jego zadań, Tomasz kieruje się wyłącznie względami teologicznymi, które były też przewodnimi wątkami jego komentarzy do Arystotelesa. Rozum odnajdywał się u Tomasza tylko w koegzystencji z wiarą, otrzymywał przy niej własne miejsce, ale wyłącznie jako tzw. „lenny najemca”, bez prawa samodzielności. W niektórych swoich twierdzeniach Tomuś nawiązywał do twierdzeń Arystotelesa. Sądził na przykład, że każdy człowiek z natury poszukuje wiedzy, ponieważ z natury przysługuje mu rozum, dzięki któremu człowiek sam jako taki się urzeczywistnia. Poznawanie bowiem stanowi tylko człowiekowi właściwy sposób działania i choć działanie to zwykło spotykać się z wieloma przeszkodami, to samo pragnienie „wiedzy dla wiedzy” przynależy do istoty człowieka. Spośród wszystkich rodzajów wiedzy, najdoskonalszym, najbardziej wzniosłym i zarazem szczególnie pożytecznym jej wyrazem jest mądrość nazwana przez Arystotelesa „filozofią pierwszą” (tłumaczenie na ludzkie: filozofia rządzi itp.). Celem filozofa powinno być rozważanie najwyższych przyczyn wszechistnienia (=Boga). Reasumując w mniemaniu Tomcia ostatecznym celem filozofii pozostaje Bóg, tak samo jak teologii, filozofia współdziała z teologią, rozum, na równi z wiarą pochodząc od Boga jako wspólnego źródła, musi w swych podstawach pozostawać z nią w zgodzie, filozoficzna mądrość jest, według Tomasza, tylko nieustannym rozpoznawaniem drogi ku tej mądrości najwyższej, która przyszła na świat, aby świadectwo dawać prawdzie.
Tommy przedstawił także słynny (podobno) dowód na istnienie Boga. Dowód ten opiera się na twierdzeniu, że zjawiska pozostające poza sferą działalności ludzkiej, zdradzają skłonności do stałego zachowania się, czyli zachowują się celowo. Pierwsza przesłanka tego dowodu głosi, krótko mówiąc, że zjawiska pozostające poza sferą działania ludzkiego zachowują się celowo, czyli, że są kierowane przez istotę myślącą pozaludzką, czyli, że ich zachowaniem kieruje Bóg. (czy jakoś podobnie)
Człowiek =ciało +nieśmiertelna dusza (będąca samym rozumem jest równocześnie powiązana z ciałem, trzeba tym samym przyjąć jej od tego ciała zależność w zakresie poznania. Pod tym względem niczego nie ma w duszy, co byłoby jej wrodzone. Dusza, będąc zarazem umysłem, posiada z natury jedynie zdolność poznawczą i jako taka jest niezapisaną tablicą (tabula rasa). Wiedza = empirycznie zdobyta.)
Podsumowanie 2:
Sprowadzając filozofię do metafizycznej teorii bytu, Tomasz stwarzał system, w którym wszechrzeczywistość i człowieka, sens jego istnienia i działania, wszystkie przejawy jego życia, jego moralność i jego kulturę, historię uzasadniał jedyno- bytem najwyższym, Bogiem jako początkiem i celem wszechbycia. Na bycie się opierają i doń sprowadzają Tomaszowe rozważania i ustalenia aksjologiczne dobra i cnoty, piękna i jego przeżywania, sprawiedliwości społecznej oraz zadań i celów państwa. Cokolwiek by to nie znaczyło, filozofia Tom'a została uznana za obowiązującą w całym niemal zakonie dominikańskim.
I kurde koniec!
1
1